Kırmızı pancarın kendine has rengi yüksek betalain içeriğinden kaynaklanıyor. Bu nedenle de doğadaki sihirli güç olarak adlandırılıyor. Birçok hastalık ve rahatsızlığa iyi gelen, özellikle kanser ve kalp damar rahatsızlıklarına karşı koruyucu görev üstlenen bu bitkinin nasıl yetiştirildiğine bakalım. Ayrıca doğal gıda renklendiricisi olarak kullanılmakta olup birçok ülkeye ihraç ediliyor.

TÜİK’in kırmızı pancara ait olan 2018 yılı verilerine baktığımızda, ülkemizde son 5 yılda kırmızı pancar üretimi: 2014 yılında 7.161 ton, 2015’de 7.028 ton, 2016’da 7.774 ton, 2017’de 7.553 ton ve 2018’de 8.119 tondur. 2018 yılı en yoğun üretimi yapılan şehirlerimiz ise sırası ile 3.300 ton ile Samsun, 1.550 ton ile Bursa, 1.042 ton ile İzmir, ardından Balıkesir ve Denizli yer alıyor.

Kırmızı Pancarın İklim ve Toprak İsteği Nelerdir?

Pancarın anavatanı olarak kabul edilen bölgeler Akdeniz kıyı şeridi, Ege denizi etrafı, Hindistan, Batı Anadolu ve Orta Asya stepleridir denilse de anavatanı Akdeniz Bölgesidir. Ülkemizde en büyük üretim Marmara ve Ege bölgelerindedir. Kısmen de Akdeniz bölgesinde yetiştiriliyor. Yine ülkemizde endüstrideki kullanım alanı turşuluk olaraktır.

Yüksek sıcaklıklardan fazla hoşlanmayan pancar, topraktaki nemin yeterli olması durumunda yüksek sıcaklıklardan fazla etkilenmez.  Özellikle çimlenme döneminde yaşanacak sıcaklık ve kuraklık çimlenmeyi olumsuz etkileyecektir. Bu dönemde meydana gelen yüksek sıcaklıklarda tohumlar hemen çimlenir ve gelecek olası donların da etkisiyle verimde ciddi derecede azalmalar görülebilir.

Pancar, ağır olmayan, derin profilli ve besin maddelerince zengin toprak ister. Toprakta kil içeriğinin çok fazla olması, ürünün deforme olmasına yol açacaktır. Toprak pH’sının 7 civarında olması, bitki için istenen orandır.

Kırmızı Pancar Bitkisinde Toprak Hazırlığı ve Ekim Nasıl Olmalıdır?

Kırmızı pancar üretimi, şeker pancarı yetiştiriciliği ile benzerlik taşıyor. İlk toprak işlememiz, pulluk ile sonbaharda yapılmalıdır, böylelikle yağışlardan daha çok yararlanmış oluruz. Kurak bölgeler için daha yüzeysel sürüm öneririz. Bu şekilde kış geçirilir ve ilkbaharda ekime hazırlık adına tekrar toprak işleme yapılır.

Ekim zamanı, dikkat etmemiz gereken en önemli unsurlardan birisidir.  Ne kadar erken ekimin riski olsa da bazı dönemlerde erken ekim yüksek verim, dediğimiz tabiri uygulamak bize avantaj sağlayabilir. Bitkinin ilkbahar geç donlarından korunması, pancarda çok önemlidir. Ekim yaparken toprağın sıcaklığı 7 dereceden düşük olmamalıdır. Ekim derinliği çeşitli faktörlere bağlı olmakla birlikte 2-5 cm arasında değişmektedir. Eğer biraz daha erken ekeceksek, yağışı da hesaba kattığımızda yüzlek ekebiliriz. Aynı şekilde kurak bölgelerde ekimi geciktirirsek derinlik 4-6 cm olacak şekilde ayarlanmalıdır.

Pancarda monogerm ve multigerm olarak adlandırdığımız tohum vardır ve gerek iş gücü (seyreltme işlemi yapılıyor), gerek maliyet gerekse zaman kaybı açısından şu anda multigerm değil, monogerm tohum kullanılmaktadır.  Monogerm tohum için sıra arası 45, sıra üzeri ise 5-8 cm olarak ayarlanacak şekilde ekim yapılır. Ekim sonrası toprak ile tohumun temas etmesi için merdane çekilebilir.

Kırmızı Pancar Yetiştiriciliğinde Yabancı Ot ile Mücadelesi Nasıl Olur?

Yabancı ot kontrolü uygun herbisit kontrolü ile sağlanabilir. İlk çapalamayı çıkıştan 15-20 gün sonra (bitki 5-6 yapraklı olduğu dönemde), yüzlek olacak şekilde yapabiliriz. İkinci çapa, seyreltme ile birlikte ve daha derin bir şekilde yapılır. Gerek duyulursa üçüncü çapa, bitkilerin 9-10 yapraklı olduğu döneminde yapılır. Seyreltme işlemi ise sıra üzerindeki bitkiler 20-25 cm kalacak şekilde diğerleri kesilerek seyreltme işlemi gerçekleştiriliyor.

Kırmızı Pancar Bitkisinin Gübrelenmesi ve Sulanması Nasıldır?

Ekimden sonra toprak nemsiz ise mutlaka sulama yapılmalıdır. Bitki, özellikle çimlenme sonrasındaki 3 ve 4. Haftalarda susuzluğa karşı çok hassastır. Sulama aralığı genelde 1-3 hafta arasında değişmektedir. Kaç kere sulayacağımız bölgeden bölgeye değişkenlik gösterecektir. Sulama sistemi olarak yağmurlama sistemi kullanılması, bitki gelişimi açısından olumlu sonuç verecektir.

Pancar bitkisinin gübrelenmesi konusuna geldiğimizde ise, verilmesi gereken miktarlarını söyleyebilmek için toprak tahlili yaptırmalı ve analiz sonuçlarına göre hareket etmeliyiz. Gereğinden fazla azot uygulaması, pancar bitkisi için istenmez ve azotu tek seferde vermemeliyiz. Fosfor, ekim ile birlikte toprağa verilmelidir. Fosforun özelliklerinden bazıları ise çiçeklenmeyi, tohum bağlamayı teşvik etmesi ve hastalıklara dayanımı arttırmasıdır. Potasyum da pancarın en çok ihtiyaç duyduğu elementlerden birisidir. Eğer pancar, potasyumu bünyesine alamazsa, bitkinin fotosentez miktarı düşer. Gerekli miktarda gerekli besin elementlerinin alınması, hem verim hem de kalite açısından olumlu sonuç verecektir.

Pancarda Hasat ve Hasat Sonrası İşlemlerde Nelere Dikkat Etmemiz Gerekiyor?

Pancar, ekimden itibaren erkenci çeşitlerde 4-4,5 ayda, geççi çeşitlerde ise 6 ayda hasat olgunluğuna yaklaşır. Olgunlaşan pancarların en dıştaki yaprağı sararmaya başlar. Pancardaki ağırlık ve kalite kaybını engellemek için hasat dönemini kaçırmamak, zamanında hasat yapmak gerekiyor. Hasat gecikirse pancarda liflenme artışı görülür ve kalite düşer. Sökümün kolaylığı ve çamur firesi olmaması için hasadı soğuk ve yağışlı döneme bırakmamak lazım.  Son sulama, hasattan 15-20 gün önce yapılmalıdır. Böylelikle pancarın depolanmaya karşı dayanıklılığı artmış olur. Hasadı, şeker pancarı ekipmanları ile yapılıyor. Pancar, hemen pazara sunulacak ise 5-7 adet yapraklarıyla birlikte demetlenerek sandıklara koyulur. Fakat pazara sunulması acil değilse yumruların kök uçları ve yaprakları kesilir ve o şekilde dizimi yapılır. Verim hakkında net bir bilgi vermek doğru olmayacaktır fakat fikir olması açısından belli bir aralık vermek gerekirse dekardan 2-4 ton ürün alınır.

Kırmızı Pancarın Ülkemizde Hangi Çeşitleri Satışa Sunuluyor?

2019 yılında yayımlanan bir bilimsel yazı, T.C Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı TTSM kayıtlarına göre Larka RZ, Redondo (hibrit), Bikores, Lomako, Taunuz, Bettollo (hibrit), Bull’s Blood, Zeppo (hibrit), Menty (hibrit), Yakut BT Pancina, Braco, Rota Red, Kestrel (hibrit), Boro (hibrit), Betty, Volkan ve Ninfa (hibrit) çeşitleri satışa sunulmaktadır.