Otlatma Sistemi Nedir ve Nelere Dikkat Edilmelidir?

Otlatma sezonu içinde, hayvanların merada otlamalarının düzenlenmesi gereklidir. Bu sistem meradaki bitki örtülerine zarar vermeden yararlanacağı maksimum miktarda olacak şekilde ayarlanmalıdır. Sistemi planlarken hem meradaki bitki örtüsünün durumuna hem de hayvanların ihtiyacına bakmak lazım. Aynı zamanda ekonomik açıdan daha kazançlı olmasını isteriz. Otlatma sistemi iklim, iş gücü, hayvanın cinsi ya da meradaki bitkilerin gelişme sürelerine göre değişir.

Peki, buna göre uygulanacak otlatma sistemi nasıl olmalıdır, bundan bahsedelim. Otlatma sistemi, erozyona sebep olmayacak şekilde, bölgenin toprak şartlarına uygun olmalıdır. İyi olan meraları korumak ve seçici otlatmayı engellemek gerekir. Merada bulunan bitkilerin ömrünü göz önüne alarak, bitkinin gereksinimlerini karşılayabilecek düzeyde bir otlatma sistemini belirlemek, bununla birlikte hayvansal üretimi de olumsuz etkilememek gerek. İlave yemlemenin azaltılması, İşçilik, çit vb. masrafların en aza düşürülmesi sağlanacak şekilde bir sistem belirlenmelidir.

Devamlı Otlatma Sistemi Nedir?

Devamlı otlatmada hayvanlar, ya mevsim boyu, ya da yıl boyu otlatılır. Otlatma dönemi boyunca hayvan serbest bırakılır ve su içme gibi faaliyetleri ile hayvan yönlendirilmez. Bu, en önemli handikapıdır çünkü sürünün idaresini sağlayacak çoban yoktur. Mevsimlik ya da yarı mevsimlik olarak ufak değişiklikler yapılsa da uzun süren kuraklık dışında hayvan sayıları genelde sabit tutulur. Burada dikkat edilecek birkaç şey var. Su kaynakları düzenli dağıtılmalı, meraya göre çıkarılacak hayvan sayısı iyi ayarlanmalı, ilave yem ve tuzlukları su kaynaklarına, bitki örtüsüne bağlı olarak iyi düzenlemeliyiz. Ağır otlatmanın olumsuz etkilerinin giderilmesi için otlatma yoğunluğunun da iyi ayarlanması gerekir çünkü otlatma mevsim boyunca devam ettiğinden dolayı hayvanların arzuladığı bitkiler dinlenmeye, gelişmeye tam anlamıyla fırsat bulamazlar (Otlatma yoğunluğu düşük olan bitkiler bu fırsatı bulurlar) ve merada bakım işlemleri de yapılamaz.

Biraz da üstün yönlerinden bahsedelim. Merayı parsellere ayırmadığımız için çit gibi yatırıma dair masrafları düşüktür. Bunun dışında otlatma sezonu geniştir ve bu sayede merada toprağın ıslak olduğu dönemlerde hayvan otlatıldığında görülen toprak sıkışması önlenmiş, azalmış olur. Kritik dönemlerde yaşanılan otlatma baskısı burada az olduğu için, otlatmada karşılaşılan olumsuzlukların önüne geçilir. Yıllık yağışın 300-400 mm ve daha düşük olduğu yörelerde bu otlatma sisteminin en uygun sistem olduğu biliniyor.

Çobanla Otlatma Sisteminde Nelere Dikkat Edilmelidir?

Küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinde uygulanan en uygun sistemdir ki zaten ülkemizde tüm hayvan sürüleri genelde çoban ile otlatılıyor. Sürü büyüklüğünün iyi ayarlanmasına dikkat edilmelidir çünkü emzirme döneminde, kalabalık sürülerde yavrular anneyi bulamaz ve yavruların gelişmesinde sorunlar oluşabilir. Aynı zamanda arkada kalan hayvanbların beslenmesi iyi olmaz. Kalabalık sürülerde çoban ve çırak sayısı arttırılmalıdır ve hayvanlar ona göre dağıtılmalıdır. Diğer bir yol ise sürünün bölünmesidir. Bu sistemde sürü büyüklüğü miktarı küçükbaş hayvanlarda 600 ile 800 adet arasında olmalıdır. Sığırlarda ise bu rakam 100 civarıdır. Bilinçli çobanlar hayvan sağlığı, hayvanın beslenmesi, hayvan barınaklarının temizliği ve meranın idaresi gibi konulara hâkim olduğu takdirde bu sistem çok daha verimli hale gelecektir.

Bazen sürünün meradaki hareketlerini güçleştirse de, çobanın güvenliği, otlayan hayvanların sevki ve idaresi açısından ve sürünün yırtıcı hayvanlardan korunması açısından çoban köpeklerinin de önemi büyüktür. Bu sistemlerin yanında yatılı otlatma, yaylak-kışlak otlatmaları ve konargöçer otlatma gibi sistemler de vardır.

Mevsime Uygun Otlatma Sistemi Nedir ve Hangi Bölgelerde Uygundur?

Dağlık, yarı kurak ve en önemlisi de bitkilerin otlatma sürelerinin kısa olduğu alanlarda uygulanır. Bu sistemin uygulandığı alanlarda bitkiler, yem kalitelerini kısa sürede kaybederler. Arazi parsellere ayrılır ve her parsel için uygun olduğu zamanlarda otlatma yapılır. Mesela dağlık arazide otlatma yapacağız. Bitkiler otlatma olgunluğuna en erken güney kesimler ve meranın eteğinde ulaşacağı için önce bu alanlar otlatılır. Daha sonra yamaç ve tepe oalrak yukarıya çıkılır. Bu tarz engebeli arazilerde bu otlatma sistemi ile ekonomik olarak kazanç sağlamakla birlikte bitki örtüsünü de iyi değerlendirmiş oluruz.

Bu sisteme benzeyen ‘’Merkeze doğru otlatma’’ denilen bir otlatma sistemi daha var fakat içme suyunun çok kısıtlı olduğu çöllerde iyi sonuç vereceği için buna değinilmeyecek.

Münavebe İle Otlatma Sistemi Nasıl Uygulanır?

Genel bir bilgi vermek gerekirse burada mera, ikiden çok parsellere ayrılır ve düzenli aralıklarla otlatılır. Parsele ayırma işlemi, otlatma ve dinlenme sürelerine göre yapılmalıdır. Dinlenmeye bırakılan parselleri gübreleme ya da sulama fırsatı doğar. Hayvanın merada gezinmesi azalır ve çoğu bitkileri otlamak zorunda kalacağı için üniform otlatma sağlanır. Yıllık yağışın düzenli ve yeterli (500 mm ve üstü) olan yöreler için uygundur. Örnek verecek olursak Erzurum yöresi için bu sistem uygun değildir çünkü o bölgede bitkilerin gelişme süresi kısadır, otlatma sırası temmuz ayının ortalarına kadar sarkan parseller olursa, bitkiler otlatma sonrası yeniden gelişim sağlayamaz ve sonraki otlatma için büyük sıkıntı oluşturur. Rakamsal olarak konuşacak olursak iklim ve toprak şartlarına bağlı olarak, otlatılan parseli 4 ile 8 hafta arasında bir süre ile dinlendirmek gerekir. Parsellerin otlatma süresi ise maksimum 1 haftadır. Bu sistemde ilk parsel ile son parseli otlatma arasındaki zaman olarak adlandırdığımız ot çevrimi süresine ve otlatma mevsiminin uyumlu olmasına dikkat etmek lazım. Otlatma sezonunda, otlatılamayan parseller kalmış ise, en iyi değerlendirme şekli yem bitkisinin biçilmesidir.

Otlatılmaya ilk başlanılan parsellerde, erken otlatmanın da getirdiği bir sorun olarak genelde olumsuzluklar doğuyor. Her yıl otlatmaya aynı parselden başlamamak gerekir ya da bu parseli daha geniş tutabilirsiniz. İlave yemleme de yapılabilir.