Dubska Pramenka Koyunu’nun Tarihçesi Nedir?

Dubska Pramenka ırkı, Bosna Hersek’in yerli koyun ırklarından biridir. Dubska Pramenka’lar Bosna Hersek’in Travnik bölgesine bağlı olan Dub köyünde ortaya çıkmıştır. Koyunlar yaz aylarında Vlašić'in dağlık otlaklarında yaşar ve otlarlar. Eski ve yeni mesleki ,bilimsel kaynaklarda bu Pramenka ırkının üç farklı adının olmasının nedeni budur isimler şunlardır : Dubska, Travnička ve Vlašićka.

Bosna Hersek, en azından kişi başına düşen koyun sayısı açısından her zaman gelişmiş bir koyun üretimine sahip olmuştur. Günümüzde bu oran 4 kişiye 1 koyun düşecek şekildedir çünkü küresel olarak bakıldığında büyükbaş üretimi savaş nedeniyle büyük ölçüde yok olmaktadır.

Bu ırka verilen üç ismin hepsi belirli morfometrik ve üretim özellikleriyle karakterize edilen aynı koyun ırkına atıfta bulunmaktadır. Dubska Pramenka koyun ırkı, Vlašić’in yakınlarında bulunan bazı bölgelerde yaşamaktadır. Bu bölgeler Teslić, Kotor Varoš, Kneževo, Travnik ve Zenica olarak adlandırılır.

Bu bölgeler dışında Sırbistan’dan başlayarak Bosna Hersek boyunca Hırvatistan’a kadar uzanan daha geniş bir yaşam alanına da sahiptirler. Bu ırkın koyun üretim türü göçebe türündedir ve Dubska Pramenka yetiştiriciliğinin olduğu dar alanda devam etmektedir. Eski Yugoslavya’da koyunlar sonbaharın sonunda Vlašić’ten Voyvodina, Posavina ve Slovenya gibi daha alçak bölgelere götürülür, kışın sonunda ve ilkbaharın başlarında Vlašić’e geri getirilirdi. Bu tarz bir koyun üretiminin amacı, yem ve barınma yatırımlarını azaltmak ve maksimum fayda sağlamaktı. Eski Yugoslavya’da savaş sırasında insanlar ve hayvanlar yerlerinden edilmişti. Savaşın olduğu dönemin tahminlerine göre, Dubska Pramenka ırkından olan yaklaşık 10.000 koyun Hırvatistan’a geçmiştir.

Dubska Pramenka Koyunu’nun Karakteristik Özellikleri Nelerdir?

• Dubska Pramenka ırkı yapağı kalitesine göre kaba yapağılı koyun ırkı olarak sınıflandırılır. Üretim amacı bazında ise üç amaçlı koyun ırkı olarak sınıflandırılır. Süt, et ve yapağıları için üretilirler.
• Dubska Pramenka’lar, uzun yol yürüme becerilerinin yanı sıra mevcut yaşam koşullarına mükemmel derecede uyumlu ve dirençlidirler. Bosna Hersek’te koyun yetiştiriciliğinde yerli Pramenka’ların payı %90’dır; kış mevsiminde düşük kaliteli otlaklarda ve düşük kaliteli samanlarla ekstansif sistemde yetiştirilirler ve yüksek kaliteli besinlerle yetiştirilen ırklara kıyasla orta düzeyde morfometrik özellikler sergilerler.
• Yerli Pramenka ırkının, varlığını sürdürmek için verdiği mücadelede üreme kapasitesini nispeten iyi bir şekilde koruduğunun önemle belirtilmesi gerekir çünkü belirli koşullar altında 100 koyundan düzenli olarak 100 kuzu elde edilmesi mümkündür.
• Koçlar genellikle boynuzludur ancak koyunların çoğu boynuzsuzdur. Başları tamamen beyaz veya siyah olabilir ancak burun ucundan gözlerine kadar yüzlerinde az ya da çok siyah renkli kısımlar bulunabilir.
• Leke şeklinde beyaz bir şerit burun ve alın kısmı boyunca uzanır ve burun delikleri ile üst dudağın ucunu da kaplar.

• Yapağılarının ağırlığı ortalama olarak 1.4 kg’dır. Bazı ırklarda yapağı rengi koyu, hatta siyah olsa da bu ırkın yapağısı genellikle beyaz renklidir.
• Kuzuların doğum ağırlığı 2 ila 4 kg arasındadır. Bu ağırlık annenin ırkına ve beslenme düzeyine bağlıdır. Kuzular dayanıklıdırlar ve ölüm oranları düşüktür.
• Koyunlar kısa günlerde çiftleşen hayvanlardır. Bu da kızgınlığın doğal olarak sonbaharın sonlarında, gündüz saatlerinin sayısının azaldığı günlerde gerçekleşmesi anlamına gelir. Cinsel döngü 16 ila 17 gün sürer. Kızgınlığın belirtileri arasında çiftleşmeye hazırlık, yumurtalık foliküllerinin büyümesi ve yırtılması (ovülasyon), çara akıntısı, vajina renginin kızarması , vajinal mukozanın büyümesidir.

• Pramenka koyunlarının potansiyel üreme kapasiteleri, uygun besleme ve barınma koşulları altında önemli ölçüde daha yüksektir; tek mevsimlik hayvanlar değildirler. Bu da yumurtalıklarının sezon dışı duyarlılıklarıyla , sezon dışında kızan ve doğurganlık geliştirme olasılıklarıyla kanıtlanmıştır. Sezon dışı dönemde kızgınlık ve doğurganlık geliştirmedeki başarının büyük ölçüde beslenme probleminin çözülmesine bağlı olduğunun da altını çizmek gerekir.
• Pramenka ırkı, güçlü, iyi orantılı ve sağlam bir vücut yapısına sahiptir.
• Dubska Pramenka koyunları, geçen yüzyılın ortalarında önce Fransız Merinos d’arles, sonrasında ise Alman Merino-Landschaf ırkı (Württemberg koyunu) gibi ince yapağılı koyun ırklarıyla melezlenmiştir. Buna ek olarak, bu ırk et üretimi için geliştirilen diğer bazı ırklarla da melezlenmiştir.

Olgun bir Dubska Pramenka Koyunu’nun Ağırlığı Ne Kadardır?

Olgun bir Dubska Pramenka koyununun ağırlığı 45 ila 65 kg, olgun bir Dubska Pramenka koçunun ağırlığı ise 70 ila 85 kg aralığındadır.