Tıbbi Aromatik Bitkiler Nedir?

Günlük hayatta da işinize yarayabilecek kısımlar mutlaka olacaktır. Bazı tıbbi aromatik bitkilerin önemi, gerek yağlarının gerek ise çay olarak droglarının tüketilmesiyle hastalık tedavilerinde kullanılmasında açığa çıkıyor.

İnsanları çeşitli hastalıklardan koruyan, onların sağlıklarını devam ettiren ve rahatsızlıklarını gideren, tedavi amaçlı kullanılan ilaçları sağlayan bitkilere Tıbbi Aromatik Bitkiler denir. Alanı çok geniş olsa da genel bilgileri verelim. Bu bitkilerin etken maddelerinin, ilaçlarda kullanım oranı yaklaşık %25 civarıdır. Ülkemizin coğrafi konumundan kaynaklanan avantajları, iklim farklılıkları bitki çeşitliliğindeki artışı beraberinde getirir, bu konuda zengin bir floramız olduğu için aslında çok şanslıyız. Bitkilerin çokluğu da hastalık çeşitlerine uygun etken maddeleri bulmak açısından önemlidir. Belki de arazilerimizde gördüğümüz, adını dahi bilmediğimiz bitkilerin sağlığımız açısından yararları vardır.

Aslında sentetik ilaçlar ne öldürmek istiyor, ne de tamamen iyileştirmek istiyor ki onlara bağımlı hale gelelim... İnsan sağlığına ve çevreye karşı bıraktığı olumsuz etkilerinden sonra, doğal ürünlerin önemi ortaya çıkmaya başladı. Hangi bitkilerin çayları, hangi bitkilerin uçucu yağları hangi problemlerimizi çözebilir, gelin hep birlikte bakalım.

Bu bitki çeşitlerinden farklı şekilde yararlanıldığı biliniyoruz fakat ben farmasötik, yani hastalık tedavilerinde kullanımlarından bahsedeceğim. Bahsettiğim bitkilerden elde edilen ‘’Sekonder Metabolit’’ adı verdiğimiz kimyasal bileşenler, çeşitli aşamalardan geçerek ilaca dönüştürülüyor. Antibakteriyel, antioksidan, antifungal ve antibakteriyel gibi birçok amaca yönelik hizmet etmekle birlikte 1 milyonu aşkın sekonder metabolit bileşeni olduğu biliniyor. Genel olarak birçok bileşeni olsa da bu metabolitlerin ilaç olarak yararlandığımız en önemli grubu alkaloitlerdir. Bazı bitkilerin etken maddelerinden, demleme ya da haşlama şeklinde hazırlayarak herbal çay olarak da faydalanabiliriz.

Sentetik ilaçlardan farklı nedir? Avantajı var mıdır?

Sentetik antibiyotiklerde tek bir aktif madde bulunur ama bitkilerden elde edilen sekonder metabolitlerde birçok aktif madde bulunur. Bu da hastalığın önlenmesinde avantaj sağlar. Mesela penisilin sadece penisilin içerir. Ama sarımsak, başta allisin olmak üzere birçok aktif madde taşır. Bu sayede hastalığın düzelmeme riski ortadan kalkmış olur.

Bitkilerin ilaç sektöründeki önemine iki örnek verelim:

Aspirin’in etken maddesi olan salisilik asit, söğüt ağacının kabuğundan elde ediliyor!

Günümüzde satışı yapılan kanser ilaçlarının da porsuk ağacı ve kamptothesa ağacından elde edilen elliptisin ve kamptpthesin alkaloiti içerdiği bilinmektedir.

Hangi Bitki Hangi Problemleri Çözer?

Tıbbi Adaçayı, normal adaçayı ile karıştırılmamalıdır. Tıbbi adaçayının droglarında, antibiyotik özelliği ile bilinen ve Thujon adı verilen bir etken madde bulunur. (Bitkinin hasat zamanına göre oranı değişmekle birlikte yağında bulunan thujon oranı %60’tır). Aynı zamanda tıbbi adaçayında antienflamatuvar denilen iltihap kurutucu özellik de var. Ayrıca yine uçucu yağı ve drog dediğimiz bitkinin kuru kısımları; astım, tüberküloz, sedef ve kalp rahatsızlıkları gibi çeşitli hastalıkların tedavisinde bitkisel ilaç olarak kullanılmaktadır. Yine üst solunum yolu hastalıklarında ve boğaz iltihaplanmalarına da iyi geliyor. Adaçayının çok fazla türü var. Alışveriş merkezlerinde gördüğünüz en ünlü bitkisel markaların paketlerin üzerinde bile yanlış yazılar mevcut. Adaçayı yazıp, parantez içinde de tıbbi adaçayının latince ismini belirtip, paketin içine Anadolu Adaçayını koyanlar var. Bu fark çok önemli. Tıbbi adaçayını her zaman içemeyiz. Bu, bir antibiyotiği günde birkaç kere içmek gibi bir şeydir. Rahatsızlığımız bitene kadar günde en fazla iki bardak tüketebiliriz. Tıbbi adaçayını güvenilir fidanlıklardan temin edebilirsiniz.

Kantaron ağır depresyon için önemli bir antidepresan bitkisidir. Fakat gece halletmemiz gereken işlerimiz varsa, içilmemesi daha iyidir, çünkü etkili dinlendirir.

Melisa bitkisinin yaprakları hafif depresyon geçiriliyorsa yatıştırıcı olarak önerilir. Aynı zamanda ufak cilt problemlerinde, odaklanmada, endişe ve stres durumlarında yatıştırıcı bir bitkidir. Yapraklarının gaz söktürücü, terletici, ateş düşürücü, sindirimi kolaylaştırıcı ve antiseptik özellikleri de vardır.

Biberiye bitkisi, yorgun olduğumuz halde çalışmamız gerekirse, uyku etkisi olmadan dinlenmek ve aynı zamanda odaklanmak için de güzel seçim olacaktır. Biberiyeden, damar rahatsızlıklarında, sinirsel hastalıklarda, saçların kılcal damarlarını güçlendirerek saç dökülmelerinin önlenmesinde yararlanılır. Biberiye çayını mutlaka denemelisiniz. Saç dökülmesi için, sıcak suda beklettiğimiz biberiyenin suyu ile saçlarımızı durulamak yeterli olacaktır.

Güzelavrat otu,  günümüz tıbbında göz bebeğini büyütmek için kullanılıyor.  Kan temizleyici, idrar söktürücü, ağrı kesici, nefes darlıklarına ve mide sorunlarından bazılarına iyi gelici özelliği ile de bilinir. Bilinçsizce kullanılmamalıdır.

Kediotu ve şerbetçiotu bitkileri, uyku bozukluğu için öneriliyor. Şerbetçiotu ayrıca sinir sistemi problemleri, iltihap önleyici ve diş ağrıları sorunlarında da etkili bir bitkidir. Kediotu ise uykusuzluk problemini önlemesinin yanı sıra zihni canlandırma ve sindirimi kolaylaştırma etkisi ile de kullanılıyor.

Kekik yağı, karvaklor nedeniyle özellikle kalp ameliyatı enfeksiyonu için birebir. Kalp sağlığını korur. Yüksek rakımlı yerlerde yetiştirilen kekikler bu açıdan çok değerlidir. Bağışıklık sistemini güçlendirici etkisi de oldukça vardır.

Meryemana dikeni bitkisinden çok eskilerden beri, farklı ülkelerde karaciğer (özellikle siroz, hepatit gibi) ve böbrek hastalıkları konusunda yararlanılıyor, günümüzde de bu bitkinin tıbbi amaçla kullanımına ABD, Almanya gibi ülkelerde devam edilmektedir. Ayrıca meyvesindeki etken madde, özellikle deri ve prostat kanserine karşı yoğun şekilde kullanılmaktadır.

Papatya çiçeklerinden hazırlanan demleme yolu ile tüketilen herbal çayın, yatıştırıcı ve sindirimi kolaylaştırıcı bir etkisi vardır. Saç besleyici ve renk açıcı etkisi bulunmaktadır. Papatya yağının, mikropların varlığını azaltmadaki etkisi çok fazladır ve kendisi parfüm, kozmetik olarak kullanımının yanı sıra içecekler, şekerlemeler ya da ekmek gibi çeşitli gıdalarda katkı maddesi olarak kullanılabilmektedir.

Rezene bitkisinden de kısaca bahsedelim. Meyvelerinde tansiyon düşürücü, kanın pıhtılaşmasını engelleyici, karaciğer ve kas sistemi üzerinde de etkili, koruyucu etken maddeler bulunur.  Meyvelerinden yapılan çayın en önemli etkisinden birisinin de emziren annelerin laktasyon süresini uzatması, süt üretimini arttırdığı ve bebeklerin gaz sancılarını gidermek için kullanıldığı belirtiliyor.

Yukarıda bahsettiğim gibi, sentetik ilaçlar tek bir amaca yönelik hizmet ederken, bitkilerde, tam olarak belirtmediğim çok sayıda etken madde olduğu için çeşitli rahatsızlıklara karşı olumlu yönde etkisi vardır.  Faydaları ve çeşitleri saymakla bitmeyen bu bitkiler hakkında genel olarak yazdığım bu yazı, umarım doğal ürünleri kullanmaya yönelik okuyucuları teşvik eder.