Badem Yetiştiriciliği
Badem
bitkisinin birçok farklı kullanım alanları (şekerleme, çerezlik, taze badem,
kozmetik, ilaç endüstrisi vs.) vardır. Gerek bu açıdan, gerekse içerisindeki
besin değerleri nedeniyle pazar potansiyeli fazladır. Uygun şartlar sağlanırsa, kurulan kontrollü
ve bilinçli tesis sayesinde ticari açıdan yüksek gelir getirecek yetiştiricilik
yapılır.
Badem Hangi İklim ve Topraklarda Yetiştirilir?
Ilıman, don
olaylarının çok sık görülmediği iklimlerde ve pH değeri 6.8 ile 8.5 arasında
olan, drenajı iyi olan ve ağır olmayan topraklarda yetiştiriciliği yapılabilir.
Ülkemiz için Akdeniz-Ege iklimi, badem tarımı için uygun koşullara sahiptir.
Tropik iklimlerde yetiştiriciliğinin yapılamıyor olması, bademin, gelişimini
tamamlayabilmesi için az da olsa vernalizasyon (soğuklanma) ihtiyacının
olmasından kaynaklanır. Aynı zamanda
odun kısmının belli dereceye kadar kış soğuklarına dayanıklı olduğunu da
belirtelim. Kök yapısından kaynaklanan avantajını göz önüne aldığımızda, kurak
koşullara adapte olabilen bir yapıdadır. Şöyle bir durum var; yıllık ortalama yağışın
yüksek olmasından ziyade bu yağışların düzenli olması, uygun zamanda yağması
çok önemlidir. Bilhassa çiçeklenme döneminde nemli koşullar fungal (mantari)
hastalıkların gelişmesinde etkilidir. Yetiştiriciliğine geçmeden önce, saçak
kök yapısı az olduğu için fidanların yerleri değiştirilecekse dikkat etmek
gerekir.
Badem Ağacının Dikim Mesafeleri Nelerdir? Dikkat Edilecek Noktalar Nelerdir?
Badem ağacı,
çabuk geliştiği için, sık dikimden kaçınmamız gerekir, bu nedenle en az 5x5
metre aralığında dikilmelidir. Dikim aralığı, iklim, toprak yapısı, sulama
koşulları gibi özelliklere bağlıdır. Genelde kare dikim yöntemi kullanılır.
Meyve
ağaçları çok yıllık olduğundan dolayı, dikimi yapmadan önce toprağı iyi
hazırlamamız gerekir. Toprağı derin bir şekilde süreriz. Dikim zamanı ise bölgeden bölgeye değişiklik
gösterecektir. Kışları soğuk geçmeyen bölgelerde dilim Ocak ayında, soğuk geçen
bölgelerde ise Mart ayı gibi yapılabilir. Fidanı dikeceğimiz çukurlar ortalama
70 cm derinliğinde olabilir. Genişliği ise 45x45 cm olacaktır. Fidanlar aşılı
olduğu için, dikim sırasında aşı yerlerinin toprağın içinde kalmamasına özen
göstermeliyiz.
Badem Ağacının Budama, Gübreleme ve Sulama İşlemleri İçin Neler Söyleyebiliriz?
Gübreleme
konusunda sağlıklı bir cevap verebilmemiz için bitkinin ihtiyacı olan besin
elementlerinin ne kadarı toprakta bulunuyor, toprakta bulunan besin
elementlerinin ne kadarını bitki alabilir, bilmemiz gerekir. En iyi sonucu,
yaptıracağımız analizler bize anlatacaktır. Genel bilgi vermek gerekirse dikim
öncesi toprağa yanmış çiftlik gübresi karıştırılabilir. Bununla birlikte her
dönem azot takviyesi yapılmalıdır.
Badem ağacı,
kuraklığa ne kadar dayanıklıdır desek de çoğu bitkide olduğu gibi sulama
yapıldığı takdirde verimde yüksek miktarda artış görülecektir. Yapılacak sulama, bitkinin taç gelişimi,
meyvenin kalitesi gibi birçok faktörü olumlu yönde etkileyecektir. Sulama
yöntemi olarak tercihen damla sulama önerilir. Böylece hem ülkemizdeki su
kaynaklarını bilinçli kullanmış oluruz. Ayrıca ağaç, istediği miktarda suyu
maksimum şekilde almış olur.
Diktiğimiz fidanların tepesini 75-80 cm’den vurmamız (kesmemiz) gerekir. Bu
döneme takiben yaz budaması ve goble dediğimiz şekilde budama yöntemi
yapmalıyız.
Badem Çeşitleri Nelerdir? Hangi Bölgelerde Hangi Çeşit Badem Yetiştirmeliyiz?
Birçok badem
çeşidi vardır. Bunlardan, adını sıkça duyduğumuz ve gelecekte adını daha sık
duyacağımız çeşitlerden kısaca bahsedelim.
Ferraduel Badem
Anavatanı Fransa’dır. Cristomorto x Ai meleziyle oluşan Ferraduel bademi,
genelde tozlayıcı olarak (Özellikle Ferragnes çeşidinin tozlayıcısı) tercih
edilen bir çeşittir.
Ferraduel bademini klasik çeşitler ile kıyasladığımızda daha geç çiçek
açıyor. Meyvesi uzun ve geniştir. Diş bademi grubundadır, sert kabukludur. İç
randıman oranı %26-28 kadardır. Ferraduel bademi, ikiz meyve özelliği (%4 kadar)
göstermiyor diyebiliriz. Çoğu bitkide olduğu gibi sulanan bölgelerde daha iyi
verime sahiptir. Ağacın gelişimi çok hızlı olduğu için erken meyveye yatar.
Ferragnes Badem
Ülkemizin çoğu bölgesinde görülen Ferragnes badem çeşidi de Ferraduel gibi
geç çiçeklenir. Buna bağlı olarak da erken donların yaşandığı yerlerde
çoğunlukla bu çeşit tercih edilir. Ağaçlar hızlı geliştikleri için meyvelerini
erken vermektedir. Sert kabuklu bir çeşittir. Ferragnes çeşidi badem
ağaçlarında sık dallanma görülmez, yabancı döllenen bir çeşittir. Bu nedenle
bahçe tesislerinde mutlaka tozlayıcı çeşit bulunması gerekir. Ortalama iç verim
oranı %40’tır. Çift meyve oranı ise yok denilecek kadar azdır. 8-10 yaşında
olan Ferragnes badem ağaçlarından, optimum koşullarda ağaç başına ortalama 9 kg
iç meyve alınması olasıdır.
Lauranne Badem
Lauranne
badem fidanı, sert kabuklu badem fidanları arasında verimi iyi olan
çeşitlerdendir. Çiçeklenme yoğunluğu çok iyi olup fungal (mantari) hastalıklara
en toleranslı çeşitler arasındadır. Kendine verimli bir çeşit olduğu için
tozlayıcıya ihtiyacı yoktur, ama tozlayıcı olarak Texas çeşidi kullanılabilir.
Çeşitli bilgilendirme yazılarında ikiz meyve oranının %3 ile %10 arasında
olduğu belirtiliyor, ikizlik oranının yaklaşık
%5 olduğunu söyleyebiliriz. İç randıman oranı ise ortalama %38
civarıdır. Lauranne badem fidanı çoğu üretici tarafından geleceğin çeşidi
olarak görülüyor ve bu nedenle adından daha sık söz ettirecek gibi duruyor.
Sebebi ise tozlayıcıya gerçekten gerek duymaması, diğer çeşitlerden daha geç
çiçek açması, kabuğunun sert (dolayısı ile kuş zararlarına çok dayanıklı)
olması gibi özelliklerden kaynaklanan avantajlara dayanıyor.
Penta ve Makako Badem Çeşitleri
Penta ile Makako badem fidanlarının ikisi de aynı ebeveynlere sahiptir, farkları karşılıklı çaprazlanmalardan kaynaklanır. Penta badem fidanı S5133 x Lauranne melezinden, Makako badem fidanı ise Lauranne x S5133 melezinden elde ediliyor. Bu iki badem de ekstra geç çiçek açan çeşitlerdendir. İki badem çeşidinin de dallanmaları dengeli olduğu için budanması kolaydır. Yapılan analiz ve araştırmalara dayanarak Penta ve Makako badem fidanı çeşitlerinde yüksek şeker ve yağ içeriği olduğunu söyleylebiliriz. Makako badem fidanı çeşidi, %4.34 oranında şeker ve %57.68 oranında da yağı; Penta ise %4.43 oranında şeker ve %55.73 oranında yağı bünyesinde barındırıyor. Bu rakamlar bize, iki çeşidin de (Makako biraz daha fazla) bademlerin tatlı ve lezzetli olduğunu gösterir. Çekirdek büyüklüklerini kıyaslayacak olursak Makako badem fidanı, Penta’ya göre daha büyüktür ve ortalama 1.2 g kadardır. Geleneksel dikimlerde kuvvetli anaçların kullanılmasını önerdiğimizden ötürü Makako badem çeşidi biraz daha güçlüdür diyebiliriz. Makako badem fidanını Penta’dan ayıran diğer bir özellik ise olgunlaşma süreleridir. Makako badem fidanının olgunlaşması Ferragnes ile aynı zamana tekabül ettiğini söyleyebiliriz. Penta çeşidi ise Ferragnes çeşidinden 10 gün önce olgunlaşıyor.
Marinada Badem
Marinada, 1994 yılında yapılan Lauranne
ve Glorieta melezinden elde edilir ve oldukça verimli bir çeşittir. Marinada
badem fidanı, yoğun yerleşimler için kullanılması tavsiye edilen alternatif
badem çeşitleri arasındadır. Ferragnes’ten 4-8 gün sonra çiçek açar. Yarı bodur
bir yapıya sahiptir. Şekil vermesi yani budanması oldukça kolay bir
çeşittir. Marinada badem fidanı, her türlü kullanım alanları için önerilir.
Kanser olarak adlandırdığımız fungal hastalıklardan “fusicoccum” a karşı toleranslı çeşitlerdendir. Kendine tam verimli, yani tozlayıcı istemeyen bademlerdendir denilse de tozlayıcı olarak,1.7 gram iç ağırlığı, iç randımanı %32 olan, ikiz iç oranı neredeyse olmayan (%0.3) ve geç çiçek açma özelliği ile bilinen “Tarraco” çeşidi kullanılabilir.
Tüm okurlarımıza teşekkür eder, bereketli günler dileriz!

Written by
Eda VANLIOĞLU
Ziraat MühendisiBreedsMore
IllnessesMore
Forage cropsMore
- Патологическая физиология голодания Arina TARAN
- Дефицит фосфора (гипофосфатемия) Hipofosfatemi Arina TARAN
- Какие бывают кормораздатчики для ферм КРС? Irina Makarova
- Кормушки для овец Diana Myakisheva
- Питание домашних коз: что едят, виды корма и правила кормления Alina Arslantürk
- Важность минералов питании сельскохозяйственных животных Irina Makarova