Bilinen çok eski kültür bitkilerinden birisi olan anasonun yetiştiriciliği Mısır’da başlamıştır ve Akdeniz’e kıyısı olan ülkelere de zamanla yayılmıştır. Dünya piyasasında birçok tipi bilinen anasonun, en değerli görüleni İtalyan anasonudur. Türkiye de, anason yetiştiren en önemli ülkelerden birisidir ve anasonlar yetiştirildiği yörelerin adları ile bilinmektedir. (Denizli anasonu, Çeşme anasonu, Burdur anasonu gibi)

Dünya’da ise anason tarımının yapıldığı başlıca ülkeler Hindistan, Çin, Bulgaristan, Suriye, İran ve Mısır gibi ülkelerdir.

Anasonun kullanılan kısımları tohumları ve tohumlarından elde edilen uçucu yağlarıdır. Anason, tıpta ve halk hekimliğinde sinir yatıştırıcı, midevi bazı sorunları giderme gibi özellikleriyle de kullanılır. Taze yaprak ve sürgünlerinden bazı bölgelerde salata da yapılmaktadır.

Anason Nasıl Bir Bitkidir?

Tek yıllık bir bitkidir, zayıf gelişir ve 60 cm’ye kadar boylanabilir. Dallanabilen bir bitkidir ve üst kısımlara çıktıkça dallanma açısından yoğunluk artmaktadır. İlk gelişme devresinde maydanoza benzeyen yaprakları vardır. Alt yapraklar daha iri, uzun saplı, kenarları dişli yapıdayken üst yapraklar daha kısa saplı, genelde üç parçalı ve mızrağı andıran bir şekile sahiptir. Kök yapısı ise iğ şeklinde, uzun kazık köktür akat kök sistemi çok güçlü değildir, 25-30 cm toprak derinliğine iner. Çiçek yapısından kısaca bahsetmek gerekirse şemsiye şeklindedir ve bir çiçek topluluğu, 8-15 adet arasında şemsiyecikten oluşur.

Çiçekleri, nektar bezeleri taşıdığı için özellikle bal arıları tarafından tercih edilir. Yabancı döllenme oranının daha yüksek olan bir bitki olduğunu da söyleyebiliriz.

Tohumları küçüktür, armut şeklini andırır ve üzeri sık ama kısa, hafif tüylerle kaplı bir yapıdadır. Her tohum 2 parçadan oluşur. Hasat sonrası kuruyan tohumlar taşıma ve depolama gibi çeşitli işlemlerden geçtikleri sırada ikiye ayrılabilir. Bin dane ağırlıkları da bu duruma göre farklılık gösterecektir.

Anason Hangi Bölgelerde Yetiştirilebilir? Anasonun İklim ve Toprak İstekleri Nasıldır?

Ülkemizde anason yetiştiriciliği yapılan şehirlerin başında Burdur, Denizli, Antalya ve Afyon gelir. Güney-batı bölgelerimizde yetiştirilmesinin uygun olabileceğini söyleyebiliriz.

Tohumun çimlenmesi için gerekli toprak sıcaklığının 10 derece civarında olması lazım. Bu dönemlerde yağışlı ve nemli havalardan kısmen hoşlansa da çiçeklenme ile tohum bağlama dönemlerinde bu koşullar tozlanma ve döllenmeyi etkiler. Bununla birlikte bazı mantari hastalıkların oluşmasına zemin hazırlar.

 Toprak isteği açısından ağır topraklardan ziyade tınlı-kumlu topraklarda yetiştiriciliği daha iyi yapılır. Fazla seçici bir toprak isteği olmasa da kireçli ve organik madde eksikliğini sevmeyen bir bitkidir. Hasat zamanında havanın yağışsız olması gerekir.

Anason üretimine dair 2007 yılının TÜİK verilerine baktığımızda Burdur ilinin tek başına, toplam üretimin yarısını karşıladığını belirtebiliriz. 2008’deki TÜİK Tarım İstatistikleri verisine baktığımızda ise ekim alanının 2005 yılından sonra büyük oranda düşüş yaşadığı aşikârdır.

Anason Ekiminde Tarla Hazırlığı Nasıl Olmalı?

Anason bitkisi yılda iki ürün alınan ya da nadas uygulanan yerlerde yetiştirilmediği için anasondan önceki ürün hasadından sonra pullukla 20-25 cm derinlikte bir sürüm yapılır. Anason tohumlarının çimlenmesi zayıftır, aynı zamanda da tohumları küçüktür. Bu nedenle tarla hazırlığına elimizden geldiğince özen gösterip toprağı kesekli bırakmamalıyız. Kesekli arazilerde tohumun çıkışı daha da zorlaşacaktır ve tarladaki ekim düzenli gözükmeyecektir.

Pullukla yapılan sürümden sonra, ilkbahar aylarında tırmık, kazayağı gibi ikinci derece toprak işleme aletlerini kullanarak yüzlek bir sürüm yapılır. Bu sürümü yabancı ot durumuna göre iki kez yapabiliriz. Gereksiz yere yapılan toprak işlemeler bize hem maddi ve iş gücü açısından zarar verecektir, hem de toprakta bulunan mevcut nemi yitirmeye sebebiyet verecektir.

Anason Bitkisinin Tohumunu Nerede Bulabiliriz?

Ülkemizde Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün 1988 yılında tescil ettirdiği ‘’Gölhisar’’ adında bir anason çeşidi vardır fakat üreticiler tarafından kullanılmamaktadır, fazla da bilinmemektedir. Anason üreticileri, kendilerinin önceki yıla ait tohumluklarını kullanarak ya da diğer üreticilerden tohumlukları temin ediyorlar. En fazla 2 yılın tohumlukları kullanılmalıdır çünkü çimlenme oranı gittikçe azalmaktadır.

 İspanya anasonu dediğimiz tipler iri tohumludur, baharat ve bitkisel çaylarda karışım amaçlı kullanılacaksa, bu tipler daha verimlidir. Küçük tohumlu anasonların uçucu yağ içeriği daha iyidir.

Peki Hasat Sonrası Elimizdeki Tohumları Nasıl Muhafaza Edebiliriz?

Depo sıcaklığının 6 ile 8 dereceyi geçmediği yerlerde anason tohumlarını saklayabiliriz. Tohumlardaki nem oranı %9-12 arasında olması öneriliyor. Tohumların büyüklüklerine göre anason tipleri değiştiği için çimlenme oranları da buna bağlı olacaktır, ama çimlenme yüzdesinin %75’ten az olmamasını söyleyebiliriz.

Anason Ne Zaman ve Nasıl Ekilmelidir?

Anason, olumsuz hava koşullarına -bilhassa soğuğa- karşı dayanıklı bir bitki değildir ve bu nedenle ülkemizde ekim, ilkbaharda yapılır. Bölgelere göre değişmekle birlikte Şubat, Mart ve Nisan aylarında ekim yapılabilir ve çoğu bitkide olduğu gibi iklim koşulları uygun olduğu sürece erken ekimin, yüksek verimi beraberinde getireceği unutulmamalıdır.

Ekim şekli serpme ekim ya da sıraya ekim olarak belirlenir. Serpme ekimde hem çok fazla tohum kullanılır hem de tarlada eşit bir çıkış görülmez. Bazı bölgelerde seyrek, bazı bölgelerde sık çıkışlar görülür ve yabancı otlarla mücadele etmesi de daha zordur.  Sıraya ekimde ise tüm bu olumsuzlukların önüne geçilir.

Sıraya ekimde, ekim derinliğinin 2-3 cm olması önerilir, derin ekimde tohumların küçük olması dolayısıyla çıkış gerçekleşmeyebilir. Dekara atılacak tohumluk miktarı bin dane ağırlığına göre değişse de ortalama bir rakam verecek olursak, mibzerle ekimde 1 kg/da, serpme ekimde ise 2 kg gibi, iki katı kadar fazla tohum kullanılır. Sıraya ekimde sıra arası mesafenin 30 cm’ye ayarlanması önerilir.

Ekim yapılacak toprağın tavda olmasına özen göstermeliyiz. Toprak sıcaklığının, belirtildiği gibi en az 10 derece olmasıyla tohum çıkışının hızlı olacağını söyleyebiliriz. Ekim sonrası küçük anason tohumlarının toprakla temasını sağlamlaştırmak adına merdane geçilir ve iki-üç hafta içinde çimlenme gerçekleşir.

Her Yıl Anason Ekimi Yapmak Sakıncalı mı? Anason Hangi Bitkilerle Ekim Nöbetine Girebilir?

Uzun yıllar aynı tarlaya anason ekimi yapılırsa hem verimde düşüş görülür hem de hastalık ve zararlılar artar. Ayçiçeği, şeker pancarı, patates, buğday ve baklagillerle ekim nöbetine girebilir. Tercihen çapa bitkilerinden sonra ekilmesi istenir. Toprağa azot bağlama özelliklerinden dolayı baklagillerden sonra ekilmesi, verimde artışa neden olacaktır.

Anason Bitkisinin Çapalama, Gübreleme ve Sulaması Nasıldır?

Yabancı otlarla mücadele etmek de anasonda önemlidir. Ekimden 2-3 hafta sonra çıkış gerçekleşiyor demiştik ve ilk dönemlerde yabancı otlarla rekabet edemez, yabancı otlar anasondan daha çabuk gelişebilir. Zamanında mücadele edilmediği takdirde bitki çok fazla zarar görecektir. Yabancı otların gelişme ve yoğunluğuna bağlı olarak, anasonda yetişme süresi boyunca 2-3 defa çapalama yapılmalıdır.

 Artık çapalama yerine herbisit kullanılarak da yabancı otlar ile mücadele ediliyor. Önerilen etken maddeyi içeren herbisitleri kullanarak yabancı otlar ile mücadele edebilirsiniz.

Gübreleme konusunda ise, azotun bitkide toprak üstü aksamı arttırdığını biliyoruz. Fazla azotlu gübreleme yapılırsa fazla boylanan bitkilerde yatma görülebilir. Aynı zamanda tohum bağlamada da sıkıntılar yaşandığı gibi tohumdaki uçucu yağ oranının azalmasına sebep olur. Bunun için toprak analizine ve bitkinin ihtiyacına göre uygun olan gübre miktarını aşmamalıyız. Fikir açısından ortalama bir rakam verecek olursak dekara saf olarak 5-7 kg azot, 5-8 kg fosfor ve 5-8 kg potasyum verilebilir. Bu miktarlar toprağın yapısına, sulu ve kuru koşullara göre değişecektir.

Sulama konusunda ise anason, eğer yağışlar düzenli ve yeterli ise sulanmadan yetiştirilebilen bir bitkidir fakat her bitkide olduğu gibi suyun olduğu yerde verimin artacağı kaçınılmazdır. Burdur’da anason yetiştirme dönemi boyunca ortalama 2 defa sulama yapıldığı biliniyor. Sulama yöntemi olarak yağmurlama ve damlama sulama kullanılmaktadır. İlk sulamayı bitkiler 10-15 cm uzunluğunda iken yaparız. İkinci sulamayı ise bitki tohum bağlamadan hemen önce, yani çiçeklenmeden sonraki dönemde yaparız.

Anason Nasıl Hasat Edilir? Depolaması Nasıldır?

Erken ve geç hasatta, tohumdan kaynaklanan olumsuzluklar olacaktır. Bu nedenle hasadın zamanında yapılması önemlidir. Hasat, anasonun alt yaprakları sararmaya ve tohumlar kahverengileşmeye başladığı anda yapılmalıdır. Bölgelere göre dğeişmekle birlikte Temmuz ayı ortasından, Ağustos ayının başına kadar hasat işlemi gerçekleştirilir.

El ile ya da biçme makineleri ile hasadı yapılan bitkiler demetler halinde ya tarlada ya da harman alanlarında kurumaya bırakılır ve kuruyan bitkiler harmanlanır. Harman işlemi de ya elle dövülerek yapılır ya da harman makineleri ile… Daha sonra oluşan ürün elenerek temizlenir, kurutma işlemine geçilir. Kurutma yapay ve doğal yollarla gerçekleştirildikten sonra 50-60 kg’lık çuvallara konularak ürün depolanır.

Yıldız Anason Nedir?

Latince adı Illicium verum olan, anason bitkisi ile akrabalığı dahi olmayan bir bitkidir. Adına anason denmesinin sebebi ise, ikisinin de uçucu yağında  anason aromasını, tadını veren trans-anethol denilen bir bileşen bulunmasıdır.  Bu açıdan yıldız anasonu, normal anason kokusuna sahiptir. Yoğun olarak Çin, Hindistan ve Endonezya ülkelerinin mutfaklarında kullanılıyor. Pastacılık sektöründe de kullanımı yoğundur ve maliyet açısından anasondan daha uygundur. Sağlık açısından, anasondaki gibi, yıldız anasonunun da çeşitli faydaları olduğu söyleniyor.