Damızlık Koyun Nasıl Olmalıdır?



Koyun yetiştiriciliğinde üreticilerin hedefi az masrafla kaliteli ve fazla ürün elde etmektir. Yıl içinde üretilen dişiler damızlık olarak sürüye alınmalı, kısırlar, sakatlar, çok yaşlılar, verimsizler tek veya çift memesi körler sürüden çıkarılmalıdır. Bu uygulama sürünün devamı için çok önemlidir. 

  • Damızlık seçerken de bazı hususlara dikkat edilmelidir. Şimdi bu hususlardan bahsetmek istiyoruz. 
  • Damızlık seçiminde amaç koyun sürüsünde en iyi hayvanları bularak bunları uygun şekilde çiftleştirmektir. Böylece üstün yeteneklerin döllere geçmesi sağlanacaktır.
  • Alınacak koyundan et veya süt veriminden hangisine ağırlık verilecekse ona göre koyun ırkı tercih edilmelidir.
  • Diğer ülkelerden damızlık koyun temin edilirken bazı konulara dikkat edilmelidir. Sırf koyunun güzel görünmesine aldanılmamalı, satın alan üreticinin kendi koyunlarına uygun bir ırk olup olmadığına dikkat edilmelidir. Bazı tüccarlar da kendi koyunlarını satabilmek için saf diye melez koyunu karşınıza çıkartabilmektedir. Saf ırk olduğu düşünülerek alınan melez ya da başka ırka mensup koyun bütün sürüyü bozmakta ve ekonomik açıdan büyük kayıplara sebep olmaktadır.  Özellikle diğer ülkelerden koyun alınmadan önce mutlaka soy kütüğünün temin edilmesi gerekmektedir. Bu belgede hayvan ağırlığı, döl verim özelliği, hastalık durumlarını gösterir sertifikanın mutlaka istenilmesi çok önemli bir konudur.
  • Dışarıdan alınan koyun ırkının yaşadığı iklim ve bitki örtüsünün getirilen bölgede yaşamaya elverişli olması gerekmektedir. Aksi takdirde adaptasyon sorunları doğmakta ve koyun kayıpları yaşanmaktadır. Örneğin sıcak bir ortamda koyun yetiştiriciliği yapılacaksa soğuk ve sert iklimlere adapte olmuş koyun ırkı tercih edilmemelidir. 
  • Damızlık koyun alınırken koyunun fiziksel yapıları da incelenmelidir. Damızlık olan koyun etçi ise mümkün olduğu kadar büyük, derin, geniş ve dolgun bir vücut yapısı gözlenmelidir. Baş kısa ve geniş, boyun kısa ve kalın olmalıdır. Göğsünün geniş, derin ve kaburgaların mümkün olduğu kadar dışa dönük olması, bacakların kısa fakat sağlam, kemiklerin ince, derisinin sağlam, esnek ve pembe renkli olması gerekmektedir. Yapağı özelliklerine de dikkat edilecekse, yapağının eşit boyda, yeterli incelik ve sıklıkta olması, karın altının yapağıyla örtülü bulunmasına özen gösterilmelidir.
  • Verim yönü ne olursa olsun damızlık koyun ve koçlarda aranacak en önemli özelliklerden biri de döl verimidir. Damızlık seçiminde ikizlik oranı yüksek ailelerden gelen, ikiz veya üçüz doğmuş kuzulara öncelik tanımak gerekir. Ayrıca, aşım isteği göstermeyen ve iyi dölleme yeteneğine sahip olmayan erkekler ile üst üste iki yıl döl tutmayan dişilerin damızlıktan çıkarılması gerekir.
  • Bir koç 2 yıldan fazla sürede damızlık için kullanılmamalıdır. Bunun nedeni koyunlar arasında akrabalık bağı artmakta ve verimler düşmektedir. Ayrıca koyunlar kendi yavrularıyla çiftleştirilmemeye özen gösterilmelidir.


Kısaca özetlemek gerekirse damızlık koyun;

  1. Vücudu düzgün ve kusursuz olmalıdır.
  2. Kendi ırkının bütün özelliklerini taşımalıdır.
  3. Herhangi bir hastalığı bulunmamalıdır.
  4. Yüksek verimli olmalıdır.
  5. Döl verimi yüksek olmalıdır.


Koyun Seçerken Nelere Dikkat Edilmesi Gerekmektedir?

Koyun seçerken dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:

Koyunun yaşı kontrol edilmelidir.
  • Koyunun yaşını öğrenebilmek için dişlerine bakılır. 
  • Azı dişi çıkmamış koyunlar 1 yaşından küçük,
  • 2 azı dişi varsa 1 ile 1.5 yaşa arası,
  • 4 azı dişi varsa 1.5 ile 2 yaş arası,
  • 6 azı dişi varsa 2 ile 3 yaş arası,
  • Bütün dişleri yerindeyse 3 yaş ve üzeri
  • Dişlerini dökmeye başlamış ve ara ara eksik dişli ise bu koyunun yaşlı bir koyun olduğunu gösterir.

Koyunun meme yapısı kontrol edilmelidir.
  • Memelerin eşit büyüklükte olması birinin küçük veya büyük olmaması gerekir.
  • Memelerinin biri veya ikisi kör ve enfeksiyonlu ise o koyun alınmamalıdır.
  • Memesi enfeksiyonlu koyunlar kuzularını emzirirken enfeksiyonu kuzulara geçirirler. Bu da kuzunun ishal olmasına ve hatta kaybına neden olmaktadır. Memesi kör ise de aynı durum geçerlidir. Koyunun sütü vardır; ancak memesinin biri veya her ikisi kör olduğu için kuzu sütü ememez ve aç kalır. Aç kalan kuzunun ise yaşama şansı çok düşüktür.
Alınan koyunda uyuz hastalığı olmamalıdır.
  • Bu hastalığı koyunun derisine bakarak kolayca anlayabiliriz.
  • Uyuzlu koyunda tüyler dökülür ve deri yapısı bozulur. 
  • Dikkat edilmezse hastalık tüm sürüye yayılabilir.
Koyunun dış görünüşüne bakılır.
  • Kıl örtüleri parlak olmalıdır.
  • Ayrıca aldığınız ırkın tüm özelliklerin taşımalıdır. Irkın özelliklerini tam bilmezseniz farklı bir ırk satın almış olabilirsiniz. Yanlış bir koyunla sürü geliştirmeye kalkarsanız bu sürüden ekonomik gelir elde edemezsiniz.
Koyunun gözlerine bakılır.
  • Bakışları canlı olmalıdır. Gözlerden hasta olup olmadığı anlaşılabilir.
  • Solgun ve durgun hayvanların hasta olduğu konusunda şüphe duyulmalıdır.
Gebe bir koyun almak istediğinizde yine göğüsleri kontrol edilmelidir.
  • Memelerin iç tamamen boşsa o koyun gebe değildir.  
Bunlara ek olarak;
  • Dişleri bozuk, tırnakları bozuk olanlar,
  • Çok yaşlı, çok zayıf koyunlar ve kavruk kalmış toklular, 
  • Bütün kısır koyunlar, 
  • Çok az süt verenler, 
  • Kuzusu devamlı ölenler, 
  • Yünü kısa ve seyrek ve dökülenler, 
  • Aşırı yün körü olanlar, 
  • Özellikle kıvırcık ve Merinoslarda lekeleri olan koyunların satın alınmamasına özen gösterilmelidir.








Use of the information/advice in this guide is at your own risk. The Farmow and its employees do not warrant or make any representation regarding the use, or results of the use, of the information contained herein as regards to its correctness, accuracy, reliability, currency or otherwise. The entire risk of the implementation of the information/ advice which has been provided to you is assumed by you. All liability or responsibility to any person using the information/advice is expressly disclaimed by the Farmow and its employees.