Güney Amerika'ya özgü kökü olan Manyok bitkisi, yalnızca pişirme yoluyla atılan toksinleri içermesine rağmen, birçok ülkede temel gıda maddesidir.

Günümüzde manyok bitkisi hakkında bilinen, sıcağa çok adapte olmuş ve soğuğa çok duyarlı bir bitki olmasıdır.  Kuzey ve Kuzeydoğu bölgeleri Brezilya'da manyok ekiminde liderdir.

Manyo Bitkisinin Tarihçesi

Manyok nişastaları, kuzey-orta Kolombiya'da yaklaşık 7500 yıl önce ve Panama'da tespit edilmiştir.

Dünya manyo üretiminin neredeyse %70' Nijerya, Brezilya, Tayland, Endonezya ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti olmak üzere beş ülkede yoğunlaşmıştır.  

Manyok Güney Amerika yerlilerince çoğunun yediği, köklerinden un çıkarılan ve bu undan peksimet yapılan bir bitkidir.  

1980'lerin ortalarından bu yana küresel manyok üretimindeki artışın çoğu Afrika'da yoğunlaşmıştır. 

Manyok Bitkisinin Gıda Tüketimi Nasıl?

Hem manyok kökü hem de yaprakları insan tüketimine uygundur. Öncelikle önemli bir karbonhidrat kaynağı olması dışında protein ve mineral kaynağıdır. Bazı manyok kökleri, insan sağlığı için zehirli olan ve köke acı bir tat veren siyanür içerikli maddeler mevcuttur. Siyanür içeriklerine bağlı olarak sınıflandırılırlar. Acı çeşitleri, daha yüksek nişasta içeriği nedeniyle özellikle endüstriyel ve yem amaçlarına uygunken, tatlı çeşitleri genellikle kök gıda olarak tüketilecekse tercih edilmektedir.

Asya'da üretilen manyokun yaklaşık %40' doğrudan insan tüketimi içindir. Manyok, esas olarak kırsal kesimdeki yoksullar için ucuz bir kalori kaynağıdır. Manyok kökleri kaynatılır veya buharda pişirilir. Haşlama, kızartma, buğulama, ızgara gibi çeşitli şekillerde pişirilebilir. Yalnız ürün çiğ tüketilmemelidir. Birçok işlemden geçtikten sonra nişasta, un, manyok sirkesi, tutkal, bira ve çeşitli endüstriyel alanlarda kullanılır.

Ayrıca manyok, her yaş grubuna uygun bir besindir. İçerdiği enerji sayesinde özellikle sporcular gibi büyük fiziksel yıpranma ve yıpranmaya neden olan bir iş yapan kişiler için de tercih sebebidir.

Manyok, sadece gelişmekte olan ülkelerde gıda olarak tüketilmektedir. 

Manyok Bitkisi Hayvan Yemi Olarak Kullanılabilir Mi?

Dünyada manyok bitkisinin ikinci en önemli kullanımı yemdir. Kökler ve yapraklar esas olarak manyok üretim alanlarındaki domuzlara taze veya kesilmiş ve kurutulmuş olarak verilir. Acı manyok çeşitleri, yüksek nişasta içermesi nedeniyle tercih edilen çeşitlerdir. Son 30 yılda, manyokun; kurutulmuş manyok cips ve peletlerine üretici kooperatifleri sayesinde dönüştürülmesi Asya'da ve Latin Amerika'da teşvik edilmiştir. 

1994'de dünya manyok üretiminin yaklaşık 1/4 'ünün domuz eti, kümes hayvanları, sığır ve balık yetiştiriciliği için yem katkı maddesi olarak kullanıldığı düşünülüyordu. 

Manyok bitkisi kuru otunun hayvan yemi olarak kullanılması yapılan araştırmada , manyok bitkisi  kuru otunun %25 ham protein içerdiğini, yonca kuru otu ile soya küspesiyle karşılaştırıldığında iyi bir aminoasit profiline sahip olduğunu, üstelik yüksek düzeyde kuru madde tüketimi (canlı ağırlığın 3.2’si) ile yüksek kuru madde sindirilebilirliğine (%71) sahip olduğunu, rasyona hayvan başına günlük 1-2 kg katılabileceği belirlenmiştir. 

Manyok Bitkisinin Besin İçeriği Nasıldır?

Manyoka ununun besin madde içeriği;  yaklaşık olarak  %80,4 oranında karbonhidrat, %1,7 protein, 1,6 yağ, %12 selüloz, %0,1 su ve %4,2 mineral olduğu tespit edilmiştir.

Manyok yumruları %30-40 civarında kuru madde içerir ve kuru madde içeriği içerisinde en önemli bileşik nişasta ve şekerdir.

Manyok Yetiştiriciliği Hangi Koşullarında Yetiştirilir?

Manyok tipik olarak tropikal ovalarda yetiştirilir ve olgunlaşmak için en az 8 ay sıcak hava gerekiyor. Manyok bitkisi, 3 m boylanabilen çok yıllık bir bitkidir. Tam güneşi sever ve 25 ile 28 santigrad derece arasında sıcaklıklar iyi gelişir ve 16 santigrad derece altındaki sıcaklıklarda gelişimi yavaşlar ve yaprakların boyutu küçülür. Manyok bitkisi dona dayanıklı değildir bu nedenle bir serada  en iyi şekilde büyür.

Farklı yetiştirme koşullarına, toprak çeşidine ve gübre miktarına uyum sağlamış manyok bitkisi, diğer ekinlerin yetişemediği yerlerde bile iyi verim verebiliyor. Manyok ekimi için sadece toprak hazırlanması ve toprağın içine gövdenin yerleştirilmesi yeterli oluyor.  Ancak toprağın içine girmiş bitkinin yamuk yumuk bir gövdesi ve tıpkı bir elin parmaklarını andıran parçalı yaprakları bulunuyor.

Manyok bitkisinin sapları çelik olarak da kullanılarak yeni bitki oluşumunda değerlendirilir.  Yapraklar büyük ve el şeklindedir. Mısır bitkisinde olduğu gibi, manyok bitkisinde de erkek ve dişi çiçekler bitkide farklı yerlerde  aynı bitkide bulunur.