Biraz otlatma hakkında konuşacak olursak, otlamada istenilen en ideal durum, hayvanın yeterli yemi alması şartıyla mümkün olduğu kadar az sürede otlamasıdır. Çünkü otlamada harcanılan sürenin artması demek, hayvanın daha fazla enerji tüketmesi demektir. Bu da üretimi düşürecektir. Otlama zamanı, hayvanın yem almasındaki rahatlığa bağlıdır. Merada yeterli düzeyde ve kaliteli yem varsa, otlamada harcanan süre azalır. Bu da meranın iyi yönetilmesine bağlıdır. Peki, otlatmanın toprağa ve bitkiye olan tesiri nasıldır? Hayvanlar otlayarak, aslında bitkilerin gelişim dönemlerine -direkt olmasa da- etkide bulunur. Otlatmaların kontrolsüz olarak yapılması sonucunda, meralarda olumsuz etkiler söz konusudur. Gelin hep birlikte otlatmanın olumsuz ve olumlu olan etkilerine bakalım.

Otlatmanın Olumsuz Etkileri Nelerdir?

Toprağın kuru olmadığı, nemli olduğu dönemlerde otlayan hayvanların toprağa oluşturduğu baskıyla, özellikle toprağın yüzeye yakın tabakasında sıkışmaya neden olur. Bu demektir ki bitkilerin kök gelişimini de olumsuz olarak etkileyecektir. Sıkışan toprak yeni fidelerin çıkışını da güçleştirir. Kökler gitmesi gereken derinliğe ulaşamaz. Toprağın sıkışması, suyun emilimini de azaltır. Toprağın sıkışması dışında, hayvanların tırnaklarının etkisi toprak yüzeyinde çatlamalar ve tırnak izleri görülür. Otlama patikaları oluşur. Aşırı otlatma ile erozyon ve toprak kayması riski de artar.

Hayvanlar, meradaki yem az ise daha fazla gezinseler de yemin çok olmasına rağmen yine de gezinerek otlarlar. Bu gezinme küçükbaş hayvanlarda daha fazladır. Bitkiler çiğnendiği için, onların zarar görülmesine neden olur. Bu konudan da fideler daha fazla etkilenir çünkü hem küçüklerdir hem de gelişmeleri daha zayıftır. Koyunlar, toplam üretimin %23’ünü otlarken, %27’sini çiğnerler. Sığırlar ise %50’sini otlarken, %13’ünü çiğnerler. Hayvanların meralarda çok fazla dolaşmalarını önlemek için gerekli tedbirler alınmalıdır.

Hayvanların otlama sureti ile mera bitki örtüsü üzerlerine dışkı bırakmalarıyla bazı bitkilerin gelişimini önlerken, bazı yabancı otların da gelişmesini sağlayabilir. Sıvı dışkılar ise bitkileri kirlettiği için otlanmayı engelleyebilir. Merada düzgün bir kullanma, tekdüze bir otlatma sağlanmamış olur.

Çok fazla otlatma ya da bitki gelişimini tamamlamadan önce yapılan erken otlatmada ise bitkiler küçük kalır çünkü bitkinin fotosentez yapacak dokuları azalır. Zayıflayan bitkilerin ise bazı çevre faktörlerine dayanıksızlığı artar.

Bitkiler zayıf köklenir ve bunun sonucunda kuraklık stresi görülebilir.

Meralarda istemediğimiz yabancı otlar çoğalır.

Çayır mera idarecileri otlatma ile bitkilerin üreme faaliyetleri arasındaki dengeyi iyi sağlamalıdır. Ağır otlatma, meradaki bitkilerin ölmesine ve buna bağlı olarak üretimin azalmasına, artık otlayan hayvanın cılız görülmesine, erozyona, çalılarda da aşırı dallanmaya yol açabilir. Hayvanlar tarafından arzulanmayan bitkilerin çokluğu artar ve meradaki botanik kompozisyon bozulur, meranın üretim potansiyeli düşer.

Otlatmanın Olumlu Etkileri Nelerdir?

Yukarıda bahsettiğim gibi toprakta rutubet yoksa, toprağın gevşetilmesine yardımcı olur ve toprakta tutulan su miktarının artmasını sağlar.

Hafif otlatılan bitkiler daha canlıdır ve daha sağlıklı gelişme gösterirler.

Otlatılan hayvanların meraya dışkı ve idrar bırakması, uygun olduğu takdirde toprağa belirli miktarlarda azot bırakır.

Çok fazla soğuk olan iklimlerde, fazla yapraklanmalar soğuk zararının artmasına yol açar.

Otlatma ile meralardaki besin elementlerinin döngüleri teşvik edilerek alınamayan besin elementleri, alınabilir hale getirilebilir.

Otlatılmayan bitkilerde buharlaşma yüzeyleri çok olduğu için bitki su stresine girer ve toprağın nem içeriği düşer. Fakat otlatılan bitkilerde buharlaşma yüzeyi azalacağı için, buna bağlı olarak da topraktaki nem muhafaza edilmiş olur.

Merada arzu edilen bitki örtülerini, seçici otlatma yaparak istenilen düzene getirebiliriz.

Hayvanların salyasında tiamin dediğimiz B1 Vitamini bulunur. Otlama esnasında bitkilere bulaştırdıkları bu salya, bitkilerde büyüme ve gelişmeyi teşvik eder.