Paratürberküloz Hastalığının Tarihçesi Nedir?

Hastalığa sebep olan etken ilk defa Almanya’da Johne ve Forthgram tarafından, ölen ishalli bir inekte yapılan nekropsi (öldükten sonra incelenmesi) sonucunda tanımlanmıştır. Bu yüzden Johne hastalığı da denilmektedir. Büyümüş lenf yumruları ve bağırsağın kalınlaşmış kısımları dikkatlerini çekmiş ancak farklı bir bakterinin sebep olduğu düşüncesine kapılmışlardır. Bunun üzerine 1905 de Danimarka’da Bang bu hastalığın özel bir enfeksiyon olduğunu ve tüberkülozis olarak bilinmesi gerektiğini söylemiştir. 1912 yılında Twort ve Ingranm hastalığa sebep olan etkeni tespit etmişlerdir.

Koyunlar da ki varlığı 1911 yılında İngiltere’de yapılan çalışmalar sonucu bildirilmiştir. Bu hastalığın Türkiye’de var olduğu uzun zamandır biliniyor. Bu hastalıkla ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Ülkemizde ilk kez 1928 yılında Sezginer tarafından sığırlarda teşhis edilmiştir.

Paratüberküloz Nasıl Bir Hastalıktır?

Paratüberküloz hastalığı geviş getiren hayvanları etkileyen bulaşıcı ve ilerledikçe öldürücü olabilecek bağırsaklarda yangıya sebep olan ciddi bir hastalıktır. Hastalığa sebep olan etkenin adı Mycobacterium paratuberculosis’dir. Dezenfektanlara ve dış ortam şartlarına dayanıklı olup uzun süre canlılığını korur. Hastalığın vücuda girdikten sonra belirti süresi göstermesi uzun zaman alır. Yani kuluçka süresi uzundur. Şöyle ki; altı aylıktan küçük buzağılar hastalıktan çok etkilenirler. Ancak belirti göstermesi 1-2 yılı bulabilir. Shorthorn ve Limousin ırkı sığırlar diğerlerine nazaran daha çabuk etkilenebilirler.

Paratüberküloz Hastalığı Hayvanlarımıza Nasıl Bulaşır?

Enfeksiyon buzağıların ve kuzuların doğumundan sonra hastalık taşıyan hayvanların dışkılarıyla saçılan bakterilerin sindirilmesiyle buzağılara geçmektedir. Hasta hayvanın dışkısıyla yem, su, buzağıları beslemek için kullanılan biberonlara etken geçer. Etken boğaların spermasında ve genital organlarda görülse de cinsel yolla bulaşma çok önemli kabul edilmez.

Hayvanlarımızın Paratüberküloz Olup Olmadığını Nasıl Anlarız?

Hastalık etkeni hayvan vücuduna girdikten hemen sonra belirti göstermez. Belirtilerin görülmesi için ciddi bir zaman geçmesi gerekir. Sığırlarda ilk belirtiler görüldüğünde genellikle 2-3 yaşın üzerindedir. Koyun ve keçilerde ise ergin hale geldiğinde görülür. Hayvanlarda zayıflama durumu vardır. Hayvanın iştahı zayıflama olmasına rağmen normaldir. Bu durum hayvan yetiştiricisi tarafından şüphe duyulması gereken bir durumdur. Ağırlık kaybederken iştahsızlık göstermeye başlayan hayvanlarda durum daha kritiktir. Bu hayvanların çok azı 1 yıldan fazla yaşarlar. Diğer enfeksiyonlarda görülen yüksek ateş, Paratüberkülozda normal olarak seyreder. Esas önemli olan belirti, ishal durumudur. İshalin şekli çok sulu ve köpüklüdür, bazı durumlarda kan görülebilir. Hayvanın arka tarafı sürekli olarak dışkı ile kirlenmiş durumdadır. Hastalığın başlarında ara sıra ortaya çıkan ishal durumu vardır. Zaman ilerledikçe bu ishal durumu sürekli hale gelir ve şiddetlenmeye başlar. Gebe hayvanlarda ishalin durumu doğum yaklaştığında azalır ve doğumdan sonra tekrar şiddetlenir. Hastalığın ilerlemesiyle hayvanlarda depresyon hali görülür. Bitkin ve halsiz görünür. Koyun ve keçilerde sığırlardaki gibi ishal görülmez veya az görülür. Bu belirtilere rağmen hastalığın bağırsaklarda oluşan diğer hastalıklardan ayırt edilmesi gerekir. Çünkü bağırsaktaki bakteri, parazit ve virüsler de ishale ve zayıflamaya sebep olabilir. Bunlarla karışabilir. Kesin olarak ayırmak için; Nekropsi, laboratuvar muayenesi, bakteriyoskopi gibi incelemelerin yapılması gerekir. Hayvan

Öldükten Sonra Paratüberküloz Hastalığı Teşhis Edilebilir Mi ?

Ölen ya da hasta hayvanların teşhisini yapmak amacıyla uzmanlar tarafından hayvanların açılıp incelenmesine nekropsi denir. Paratüberkülozdan kaynaklı ölümlerde yapılan nekropside sığırların kalın bağırsakta ve ince bağırsaklarının son kısmında hastalıktan etkilenmiş kısımlarında bağırsak duvarının kalınlaşmış ve beyin manzarası şekli görülür. Hastalığın daha çok ilerlediği hayvanlara bakıldığında midesinden dışkı yapıldığı yere (anüse kadar) yaralar görülebilir. Lenf düğümleri ödemleşmiş ve büyümüştür. Lenf yumrularında peynirleşme(Kazeifikasyon) görüntüsüne rastlanmaz. Koyun ve keçilerde ishal pek görülmediği için bağırsak duvarının kalınlaşması pek fark edilmez. Lenf yumrularında peynirleşme görüntüsü görülebilir.

Paratüberküloz Hastalığının Tedavisi Nedir ?

Mycobacterium paratüberkülosis etkeni antibiyotiklere karşı dirençlidir. Sağaltıma yanıt almak zordur. Tedavisi pahalı olduğu için tedavi tercih edilmez. Sığırlarda tedavi amacıyla streptomisin uygulaması geçici olarak yardımcı olabilir. Ek olarak yemlerde kalsiyum ve fosfor elementleri dengelenerek, A vitamini takviyesi tercih edilir. Rifamisin ve Selenyum kullanımı koyunlarda etkili olabilir ancak ekonomik değildir.

Paratüberküloz Hastalığından Hayvanlarımızı Nasıl Koruruz?

Hastalıktan korumada aşılar mevcuttur. Sığırlarda yapılan aşılama işlemleri vakaları azaltabilir. Fakat hastalığın tamamını süreden çıkaramaz. Aşı çoğu ülkede kontrolü sağlamak amacıyla kullanan bir yöntemdir. Buzağılarda hastalıktan korumak için 4 aylıkken aşı yapılabilir. Koyunlarda yapılan aşılama enfeksiyonu önlemede etkili olabilir. Hasta hayvan varlığını belirlemek için sürü bazında testlerin yapılması gerekir.

Test ve belirtilere göre paratüberküloz durumu iyi olan hayvanlar zayıflamadan ve hastalık ilerlemeden acilen kesime gönderilmelidir. Aksi taktirde ahırlara, otlaklara ve çevreye etkeni saçmaya devam edeceklerdir. Bunun yanı sıra sığırlardaki bu problem hijyen koşulları düzenlenerek genç hayvanların korunmasıyla çözebilmek mümkün hale gelebilir. Şöyle ki; hasta hayvanların çıkarılmasıyla sağlıklı hayvanların yerleştirildiği ahırların uygun ve etkili dezenfektanlarla temizlenmesi gerekir. Doğan buzağılar anne den direkt ayrılmalı ve işlem görmüş (pastörize) sütle beslenmelidir. Yaklaşık 2 yaşına kadar sürüden ayrı bakım yapılmalı ve bir araya getirilmemelidir. Suni tohumlamada sperma etken yönünden temiz olmalıdır.