Sorgum taneleri birçok gelişmiş ülkede hayvan yemi olarak kullanılır ve sorgumda mısırdan oldukça fazla protein vardır. Vitamin ve mineral maddeler yönünden ise mısıra daha yakındır. O halde rasyon yapılacak yemlerin kalitesini değiştirmeden, mısırın yerine % 16-32 oranında sorgum koyulabilir. Sorgumda bulunan tanen ise beslenme değerini düşürmektedir. Beyaz renkli sorgum tohumlarında tanen düşük, koyu renklilerde ise tanen yüksektir. Tanenli tohumlar tat olarak acı ve lezzetsizdir. Bu da hayvan beslenmesini olumsuz olarak etkilemektedir. Kuş zararı olan bölgelerde sorgum tarımı önerilir. Sorgumun ekiminden hasatına kadar olan süreçte, sorgum tarımı hakkında tüm merak edilenlere detaylı bir şekilde hep birlikte yanıt bulalım…

Sorgumlar Yetiştirme Amaçlarına Göre Kaç Grupta İncelenir?

Sorgumlar, yetişme amaçlarına göre; tane sorgumlar, şeker sorgumları, yem sorgumları ve süpürge sorgumları olmak üzere dört grupta incelenmektedir.

Tane Sorgumlar

 Başta tohum üretimi olmak üzere bazı çeşitleri de ot veya silo yemi üretimi amacıyla da kullanılır. Sapları kalın ve lezzetsiz çeşitlerdir ve bir defa biçim verirler. Afrika, Hindistan ve Çinin bazı bölgelerinde, Orta ve Kuzey Amerika ülkelerinde Sorgum tarımı yaygındır. Taneleri insan gıdası olarak kullanılmakla birlikte, kalan sapları yakacak veya hayvan yemi olarak değerlendirmektedir.

 Şeker Sorgumları

Kuru veya yeşil ot, silo yemi için uygun bitkilerdir. Özellikle yeşil durumda iken çok lezzetlidir. Bu durum ise hayvan beslenmesi için önemlidir. Gövdelerinin sıkılması ile elde edilen öz suyundan şurup elde edilir. Şeker sorgumlarının taneleri acı ve lezzetsizdir.

Yem Sorgumları

Bol kardeşlenen ve fazla yapraklanan sorgum çeşitleri yem amacıyla yetiştirilir. Sapları içinde şeker oranı oldukça yüksektir.

Süpürge Sorgumları

Süpürge üretimi için yetiştirilir. Süpürge sorgumları kıyı bölgelerde pamuk ve mısır gibi bitkilerle karışık olarak yetiştirilir ve salkımlarından süpürge üretilir.

 Sorgumların Toprak ve İklim İstekleri Nelerdir?

Toprak ve İklim İstekleri

Sorgum hemen hemen her türlü toprakta yetişir. Çok fazla toprak seçiciliği yoktur. Ancak, orta derecede iyi drenajlı, killi-tınlı topraklarda verim daha yüksektir. Tuzluluğa da orta derecede dayanıklıdır. Sorgumlar yıllık yağışın 400-600 mm olduğu alanlarda yetişse de sulanan alanlarda verimi artar. Sıcak mevsim bitkisi olan sorgumların optimum gelişme sıcaklığı 25-30 derecedir.

Sorgumların Ekim ve Bakım İşlemleri Nelerdir?

Sorgun tohumları küçük olduğu için tohum yatağı yabancı otlardan temizlenmelidir. Toprak sıcaklığı minimum 10 dereceyi geçen zaman diliminde ekim yapılmalı, fakat ekim için en uygun zaman toprak sıcaklığı 15-20 derece olduğu zamandır. Çukurova ve Akdeniz Bölgesinde Şubat sonu Mart başı;

Ege, Marmara, Kıyı Karadeniz ve Güney Doğu Anadolu Nisan sonu - Mayıs başı ve  

İç Anadolu ile Doğu Anadolu Mayıs ortası- Temmuz başı ekim yapılabilir.

Sulanan ve düzenli yağış alan bölgelerde 40*60 cm sıra arasına ekilmeli, kıraç şartlarda ise ekim 60*80 cm sıra arasına yapılmalıdır. Dekara 2-3 kg tohumluk kullanılmalıdır ve ekim derinliği 2-3 cm olmalıdır.

Gübreleme

Ot üretimi için sulanan alanlarda ekimle birlikte dekara 5-6 kg saf azot olacak şekilde taban gübresi olarak, bitki boyu 30-40 cm olduğunda üst gübre olarak verilmelidir. Çok biçim alınan bölgelerde her biçimden sonra dekara 4 kg saf azot olacak şekilde amonyum nitrat gübresi üstten uygulanmalıdır. Tane tipi sorgumlar da ise dekara 10-15 kg azot gübresinin yarısı ekimle birlikte, yarısı ise bitkiler 40-50 cm boylandığında üst gübre olarak verilmelidir. Kurak bölgelerde sadece ekimle birlikte dekara 4 kg azot yeterli olacaktır.

Sulama

Sulama, Akdeniz Bölgesi'nde ilk biçime kadar 1-4 kez ve her biçimden sonra 2 kez sulanmalıdır.

Sorgum Ne Zaman Hasat Edilmelidir?

Sorgum yeşil ot veya kuru ot amaçlı ise bitki boyu 80-100 cm olunca hasat yapılır. Eğer silaj amaçlı ekim yapıldıysa, hasat zamanının geldiğini başakların kahve rengine dönmesinden ve sıkıldığında tatlı bir özsuyu çıkışından anlarız.

Üretim Amaçlarına Göre Sorgumlar Nelerdir?

Ot Üretimi

Sorgumlar özellikle serin iklim buğdaygil yem bitkilerinin uyku döneminde yeşil yem üretmektedir. Özellikle son yıllarda büyükbaş hayvanların günlük yeşil yem ihtiyaçlarının büyük çoğunluğu sorgumlardan sağlanmaktadır. Kuzu besiciliğinde dane yemlerle sorgum otu başarı ile kullanılır. Kurak bölgelerde bir biçim ve yeşil ot verimi dekara 1,5 tondur. Kıyı bölgelerin sulanan alanlarında ise ana ürün olarak 3-4 biçim alınabilir. Kıyı bölgelerimizde bir ve ikinci ürün şartlarında dekara  7-10 ton verim alınırken ,sulanan alanlardan dekara 2-3 ton yeşil ot alınır. Genel olarak ekimden 8-10 hafta sonra ilk biçim, daha sonra 5-7 hafta aralıklarla diğer biçimler yapılabilir. İkinci ürünlerde ise çevre şartlarına göre 1-3 biçim alınabilir. Ot üretimi için salkımların görüldüğü dönemde biçim yapılır. Biçimde 10-15 cm anız bırakılmalıdır. Sorgum otu kuru ot olarak da değerlendirilebilir fakat sorgumu hem kurutması zor ,hem de kuru ot kalitesi düşüktür. Bu sebeple yeşil ot olarak veya silolar halinde tüketilerek değerlendirilmektedir.

Silo Yemi Üretimi

Tane tipi sorgumlar silolanmaya daha uygundur. Silajda kaliteyi etkileyen tane oranıdır. İyi bir silajda tane oranı %25 olmalıdır. Mısır silajına göre sindirilme oranı ve beslenme değeri sorgumda daha düşüktür. Sorgumda tanen maddesinin varlığı, hayvanların gönüllü tüketim azlığı, selüloz oranının yüksekliği beslenme değerinin düşüklüğünün temel nedenleridir. Bu nedenle mısır ve sorgumun karışık olarak yetiştirilip silolanması tavsiye edilmektedir.

Tohum Üretimi

Ot üretimi için ekilen alanlardan yeteri kadar tohum alınabilir.Tohum verimi sulanan kıyı alanlarda dekara 100-300 kg arasında değişirken, daha kurak alanlarda ve İç Anadolu'da ise dekara 50-150 kg verim alınır.Tane sorgumlar da şartlar uygunsa  750-900 dekara kg tohum alınabilir.