Neden Depolamaya Gerek Duyarız?

Bazı tarım ürünlerinin hasat edildikten sonra tohumluk, nakliye, satış için bekleme durumlarında, kalite gibi özelliklerinden bir kayıp yaşamadan muhafaza edilmesi olayına depolama diyoruz. Şunu söylemeliyim ki tohumlar da canlıdır, yeni bir bitki oluşmasını sağlıyor. Aynı zamanda bildiğiniz gibi tahıllar yıl boyu insan ve hayvan beslenmesi amaçlı kullanıldığı için depolama ayrı bir önem arz ediyor. Tahılın istenilen ve önemli görülen özelliklerinde değişime uğramadan korunmaya çalışılması çok önemlidir. Ürünü en az kayıpla muhafaza etmek için depolamada şartları konusunda yeterince bilgi sahip olmak gerekir. Dikkat! Yanlış depolanan tahılların, küften kurtulup satışının yapılması için kabukların soyulması gibi çeşitli işlemlerden geçirildiğini biliyor muydunuz? Maalesef küften kurtulsak da kanserojen maddelerden kurtulamıyoruz. Yani yanlış depolama ile sadece tahılları değil, sağlığımızı da kaybetmiş oluyoruz.

Tahıllar hasat edildiği dönemde %18-25 oranında nem içeriğine sahiptir. Güvenli ve sağlıklı depolama için %14’ten yüksek nem istenmez. Yüksek nemde bahsettiğim küflenmenin yanında, filizlenme, kızışma ya da zararlı böceklerin artışı gibi istenmeyen sorunlar oluşur. İşte bu yüzden nem, sıcaklıkla birlikte tahılların depolanma süresine etki eden en önemli faktörlerdendir.

Tahılların Depolanmasında Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Depolanacak tahıllarda nem içeriği %14’ten düşük olmalı, nem ve sıcaklık belirli aralıklarla kontrol edilmelidir.

Tahılların nem içeriği yüksekse, depolanmadan önce mutlaka kurutulması ya da havalandırılması gerekir.

Tahıl tanelerinin yeterince olgun olması, depolama için çok önemlidir. Çünkü olgunlaşmayan tane demek daha fazla solunum yapabilen tane demektir. Solunum sonucu açığa çıkan sıcaklık da tahıllarda olumsuz etki yapar.

Depolarda kırık ve hasar görmüş tane olmamalıdır. Bunun nedeni ise hasarlı tanelerin daha çabuk küflenme ya da böcek zararına uğramasıdır.

Depolanacak ürün dışında yabancı madde (taş, sap, kavuz gibi) yabancı ot ya da diğer ürünlerin tohumları olmamalı.

Tahıllar haşere gibi zararlılara karşı fumige (gaz şeklinde kimyasal uygulama) edilmelidir.

Deponun nispi nemi ise %65’in altında ve yığının sıcaklığı ise 5-10 derece civarında olması gerekir. Bu oranları nem ve sıcaklık ölçme aletleriyle kontrol edebiliriz.

Ürünler depolanmadan önce, ön hazırlık niteliğinde kontroller yapılmalıdır. Bu kontroller temizlik, havalandırma, tahılların istenilen oranda kurutulması ya da yabancı maddelerden arındırılması gibi yukarıda sözü geçen işlemlerden oluşmaktadır.

Her Tahılın Depolanmasındaki İstenen Nem Aynı mıdır?

Hayır değildir. Sağlıklı bir depolama için tahıllarda bulunması gereken nem oranları: Buğdayda %14, mısır, arpa, yulaf ve sorgumda %13, pirinçte ise %12-13’ten yüksek olmamalıdır.

Bu rakamlar aslında bize yağlı tohumların depolanmasının zor olduğunu da söylüyor. Yani tohumdaki yağ ne kadar çoksa, depolamada istenilen nem oranı ve sıcaklık o kadar düşüyor. Yukarıdaki oranlara baktığımızda mısır ya da yulafta, buğdaydan daha fazla yağ olduğunu söyleyebiliriz.

Uzun Süreli Depolama İçin Ne Yapılabilir?

Tane içindeki su oranıyla birlikte deponun sıcaklığını düşük tutmamız gerekir. Tahıllar depolama halindeyken de solunum yaptığı için sıcaklığı yükseltirler, bunun önüne geçmenin bir yolu da depoyu havalandırmaktır. Depoya giren oksijenin, solunumu tetiklediğini de unutmamak lazım. Havalandırma, derecesi ayarlanabilen soğutucu aletlerle de yapılabilir.

Tahıllarda Depolama Yöntemleri Nelerdir?

Tahılınızı kısa süreli depolayacaksanız dökme yığınlar halinde depolayabilirsiniz. Geçici bir depolamadır. Çalı altı gibi yerlerde, doğrudan doğruya açıkta yapıldığı için zararlıların hücum etmesi muhtemeldir. Tanenin nemi %14’ten yüksek olmalıdır.

Çuvallı depolama dökme yığınlarındaki fare, böcek ya da kuş zararının önüne geçer. En fazla 4 çuvalı üst üste koyabilirsiniz. Tane neminin ise %14’ün altında olması gerekir.

Ambar veya hangarlarda da depolamayı yapabilirsiniz. Hangar ambardan daha basit yapılıdır. Tek ya da çok katlı olabilir. Tahıllar özelliklerine göre farklı bölmelerde depolanmaya müsaittir. Ahşap, metal ya da kargir yapıda olabilir.

Genelde kapalı depoların yetersiz olduğu zaman, örtülü toprak altı kuyuları ve toprak üstü yığınları şeklinde de depolama yapılıyor. Tanenin nemi %13’ten düşük ise, bu şekilde bir yıldan fazla depolanabilir. Bu tip depolamada zararlılar neredeyse yoktur çünkü devamlı bir karbondioksit birikimi vardır.

Son olarak silo ile depolama yöntemi var. Silolar, uzun süreli depolamada ekonomiktir ve o şekilde kendini amorti edebilir. Ahşap, çelik ya da beton gibi yapı malzemeleri vardır. Ahşap silolarda yangın tehlikesinin yüksek olacağı unutulmamalıdır. Beton silolar sıcak ve nemli bölgeler için uygundur, tahmin ettiğiniz gibi dayanıklı ve geniş kapasitelidir. Isı ve gaz geçirgenliği düşüktür. Çelik silolar ise serin bölgelere uygun bir depo tipidir.

Lütfen depolama konusunda gerekli hassasiyeti gösterelim. Tüm üreticilerimize bol kazançlar!