Anadolu Merinos Koyunu'nun Tarihçesi Nedir?

Merinos koyununun, tarihi çok eski dönemlere dayanmaktadır. Orta Çağ döneminde, Merinos koyunu yetiştiriciliği denildiğinde akla gelen ülke İspanya’dır. Ancak Roma İmparatorluğu döneminden önce Anadolu’da ince yapağılı koyunların varlığı bilinmektedir. Tarihi bulgular, merinos atalarının Batı Anadolu’da olduğunun göstergesidir. M.Ö. 3. yy’da Anadolu’dan İspanya’ya götürülmüştür. Belli bir dönem İspanya dışına çıkarılmasına izin verilmemiştir. Merinos ırkı ilk olarak 1843 yılında İspanya dışına çıkarılmış olmasına rağmen Türkiye’de 1934 yılında Almanya’dan ithal edilen Alman Et Merinosları ile başlamıştır.

Türkiye koyun varlığının önemli bir kısmını Akkaraman, İvesi, Morkaraman, Kıvırcık, Karayaka, Dağlıç, Karacabey ve Orta Anadolu Merinosu oluşturmaktadır.

Türkiye’de dokuma endüstrisi için gerekli olan kaliteli yapağı 1952’den itibaren Alman Et Merinosu ile Akkaraman koyunlarının melezlenmesi ile Polatlı ve Altınova Tarım İşletmeleri’nde Anadolu Merinosu tipi elde edilmiştir. Bu tip %75-80 Alman Et Merinosu %20 Akkaraman genotipi taşımaktadır.

Alman Et Merinosu: Bu koyunlar orta yapılı, döl verimi yüksek, karkas verimi %50 olan ve yün kalitesi iyi olan kombine bir ırktır. Hemen her iklime uyum sağlayan dayanıklı ırklardan kabul edilir. 2 yılda 3 doğum yapabilmekte ve ikizlik oranı %40-60 civarıdır. Kolay doğum yapabilir ve analık içgüdüsü gelişmiştir. Ağıl ve mera yayılımına uygundur.

Akkaraman: Yerli ırklar içerisinde iri yapılı kabul edilen Akkaraman koyunu, verim özellikleri bakımından, et ve süt olmak üzere kombine ırktır. Kötü hava şartlarına ve hastalıklara karşı dayanıklıdır. Sağlam yapılı ve sürü için uygun bir yapısı vardır. Analık içgüdüsü gelişmiştir. Fakir meralardan yararlanması yüksektir.

Anadolu Merinos koyunu, yüksek yapağı ve et verimi kabiliyetine Alman Et Merinosundan, çevre şartlarına uyum ve dayanıklılık kabiliyetini Akkaraman'dan almıştır. Verim yönüyle etçi ve yapağıcı olarak bilinen kombine bir ırktır. Yayılma alanı Ankara, Konya ve Eskişehir yani İç Anadolu Bölgesinin Batı kısımları olarak bilinmektedir.

İç Anadolu’nun batı kısımlarındaki az engebeli ve yetersiz mera şartlarıyla birlikte karasal iklime adaptasyon sağlamıştır. Barındırma koşulları ve bakım, beslemenin iyi olduğu işletmelerde başarılı bir şekilde yetiştirilmektedir. Barınaklar genellikle meralara yakın bölgelere yapılmaktadır. Kış mevsiminde karlı dönemlerde ağıllarda barındırılır. Meranın durumuna göre ek yemlemeler yapılır.

Diğer koyun ırklarına göre; İç Anadolu Bölgesinin zor şartlarına adapte olmuş ve değişik çevre şartlarına adaptasyonu yüksektir. Yürüme yeteneği gelişmiştir. Sürü ve analık içgüdüsü iyidir.

2016 yılında, Afyon Kocatepe Üniversitesi Veteriner Fakültesi tarafından Anadolu Merinosu ve Pırlak melezlemesi yapılmış doğan yavrular, Pırlak koyununun verim özelliklerinden üstün, Anadolu Merinos ile eşdeğer olduğu görülmüştür.

TİGEM Üretici Şartlarda Sözleşmeli Küçükbaş Hayvan Projesi

Bu projenin amacı sözleşmeli üretim modeli köylerde üretimi arttırmak. Atıl kalan mera alanlarını üretime kazandırmak. Barınakların tamamının kullanılmasını sağlamak. Koyun varlığımızı arttırmak ve kırsaldaki koyun yetiştiricilerinin sosyal güvenceye kavuşturulasını sağlamak içindir.

Sözleşmeli üretim modeli de şu şekildedir.

TİGEM ve Ziraat bankası, sözleşme imzalayacağı yetiştiriciye 300 başa kadar küçük baş hayvanı ücreti karşılığında satar ve Ziraat bankası, yem ve hayvan sağlığı giderleri için avans verir. TİGEM doğacak kuzuların alımını garanti eder ve taban alım fiyatlarını önceden belirler. Üretilecek süt ve yapağı yetiştiricinin olur. Ziraat bankası aracılığı ile üretim sürecinde yetiştiriciye bakıcı ücreti ve sigorta bedelini avans olarak verir. TİGEM, bu yetiştiricilere işletmelerinde eğitim verir daha sonra sütten kesimde kuzular alınır, masraflar düşülerek hak edileni üreticiye öder. Alınan dişi kuzularla, üretim zinciri büyüyerek devam eder. Üretici hayvanlara, TARSİM sigortalarını yaptırır.

Anadolu Merinos Koyunu’nun Verim Özellikleri Nelerdir?

• Anadolu Merinos koyununun, vücudu beyaz renklidir.

• Cüssesi Akkaraman ve yerli ırklardan daha iri yapıdadır.

• Baş uzunluğu orta boydadır. Kulaklar yatay ve dudaklar kalındır.

• Boyun kısa ve kalındır.

• Butlar dolgun ve etlidir. Bacaklar kuvvetlidir.

• Başın yüz bölümü ve bacakların alt kısmı yapağısızdır.

• Erkek ve dişiler genellikle boynusuzdur.

• Kuyruk, ince kısa ve yağsızdır.

• İnce, bir örnek, 60-64S yapağıya sahiptir.

• Cidago yüksekliği; dişilerde 66 cm iken erkeklerde 75 cm'dir.

• Vücut uzunluğu; dişilerde 74 cm iken erkeklerde 76 cm'dir.

• Anadolu Merinos kuzularının doğum ağırlığı, ortalama 4.2 kg’dır.

• Yemden yararlanmaları iyidir, günlük canlı ağırlık artışı 240 g’dır.

• Anadolu Merinos koyunu 18 aylık olduğunda çiftleşmesi uygundur ve ortalama 1.4 kuzu doğumuna sahiptir.

• Anadolu Merinos koyununun, laktasyon süresi 120 gündür.Bir laktasyonda alınan süt ortalama 70-80 kg’dır

Olgun Bir Anadolu Merinos Koyunu’nun Ağırlığı Ne Kadardır?

Olgun bir Anadolu Merinos koçu, ortalama 80-90kg, olgun bir Anadolu Merinos koyunu, ortalama 55-60 kg’dır.

Resim:

Emre Bilgin, Harun Sırkıntı, Ismail Erdoğan, Ali Kerem

Kamil Balta, Hüseyin Uysal, Ismet Sahin, Ömer Çiçek

Resimler için Teşekkürler.